سرمایه گذاری فارکس چیست؟ راهنمای سرمایه گذاری در بازار فارکس

بازار ارزهای خارجی یا فارکس (Forex) به عنوان بزرگترین و نقدشونده ترین بازار مالی جهان همواره مورد توجه سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی بوده است. این بازار غیرمتمرکز که به صورت شبانه روزی و در پنج روز هفته فعال است بستری برای تبادل ارزهای مختلف کشورها و کسب سود از نوسانات قیمت آن ها فراهم می آورد. در این مقاله از اپو بلاگ؛ به بررسی جامع بازار فارکس ویژگی های فنی عوامل موثر بر قیمت ارزها و روش های تحلیلی برای پیش بینی روند بازار می پردازیم. هدف این مقاله ارائه یک راهنمای آموزشی دقیق و بی طرفانه برای آشنایی با این بازار پیچیده است و هیچ گونه توصیه ای برای سرمایه گذاری در آن ارائه نخواهد شد.

ماهیت بازار فارکس

بازار فارکس (Foreign Exchange Market) یک بازار جهانی غیرمتمرکز برای معاملات ارزهای خارجی است. برخلاف بازارهای سهام که در صرافی های مشخصی متمرکز هستند فارکس یک بازار خارج از بورس (OTC – Over-The-Counter) است به این معنی که معاملات مستقیماً بین طرفین و از طریق شبکه های الکترونیکی انجام می شود. این ویژگی باعث دسترسی آسان تر و شبانه روزی بودن بازار فارکس شده است.

در بازار فارکس ارزها به صورت جفت ارز معامله می شوند. به این معنا که در هر معامله یک ارز در مقابل ارز دیگر خرید یا فروخته می شود. برای مثال در جفت ارز EUR/USD یورو (EUR) ارز پایه و دلار آمریکا (USD) ارز مظنه است. قیمت جفت ارز نشان می دهد که برای خرید یک واحد از ارز پایه (یورو) چه مقدار از ارز مظنه (دلار آمریکا) مورد نیاز است.

حجم معاملات روزانه در بازار فارکس به تریلیون ها دلار می رسد که این امر نقدشوندگی بسیار بالای این بازار را تضمین می کند. نقدشوندگی بالا به معنای سهولت خرید و فروش ارزها در حجم های بزرگ و با کمترین تاثیر بر قیمت است.

ویژگی های فنی بازار فارکس

برای درک بهتر سازوکار بازار فارکس آشنایی با برخی از ویژگی های فنی آن ضروری است :

• اهرم (Leverage) : یکی از ویژگی های برجسته فارکس استفاده از اهرم است. اهرم به معامله گران اجازه می دهد با سرمایه کمتری حجم معاملات بزرگتری را کنترل کنند. به عنوان مثال اهرم ۱ : ۱۰۰ به این معنی است که معامله گر می تواند با ۱۰۰۰ دلار سرمایه معامله ای به ارزش ۱۰۰,۰۰۰ دلار انجام دهد. اهرم می تواند سود بالقوه را افزایش دهد اما به همان نسبت ریسک ضرر را نیز بالا می برد. استفاده از اهرم بالا بدون درک کامل ریسک های آن می تواند منجر به زیان های قابل توجهی شود.
• مارجین (Margin) : مارجین به میزان سرمایه ای گفته می شود که معامله گر باید در حساب معاملاتی خود داشته باشد تا بتواند معاملات اهرمی را باز کند و نگه دارد. مارجین درصدی از ارزش کل معامله است و به عنوان وثیقه برای پوشش ضررهای احتمالی عمل می کند. اگر حساب معاملاتی به سطح مارجین کال (Margin Call) برسد بروکر (کارگزار) هشداری برای افزایش مارجین ارسال می کند و در صورت عدم تامین مارجین معاملات باز به صورت خودکار بسته می شوند.
• پیپ (Pip) : پیپ (Percentage in Point) کوچکترین واحد تغییر قیمت در جفت ارزهای فارکس است. در بیشتر جفت ارزها یک پیپ معادل ۰.۰۰۰۱ (یک ده هزارم) است. برای مثال اگر قیمت EUR/USD از ۱.۱۰۰۰ به ۱.۱۰۰۱ تغییر کند به معنای یک پیپ افزایش قیمت است. در جفت ارزهایی که ین ژاپن (JPY) ارز مظنه است یک پیپ معادل ۰.۰۱ (یک صدم) است.
• لات (Lot) : لات واحد استاندارد حجم معاملات در فارکس است. یک لات استاندارد معادل ۱۰۰,۰۰۰ واحد از ارز پایه است. همچنین لات های کوچکتر مانند مینی لات (۱۰,۰۰۰ واحد) و میکرو لات (۱,۰۰۰ واحد) نیز برای معامله گران خرد در دسترس هستند. حجم لات بر میزان سود و زیان هر پیپ تاثیرگذار است. به عنوان مثال در یک لات استاندارد EUR/USD هر پیپ تغییر قیمت معادل ۱۰ دلار سود یا زیان است.
• انواع سفارش (Order Types) : در بازار فارکس انواع مختلفی از سفارش ها برای ورود و خروج از معاملات وجود دارد :
• سفارش بازار (Market Order) : سفارشی برای خرید یا فروش ارز با قیمت فعلی بازار. این نوع سفارش به سرعت اجرا می شود.
• سفارش محدود (Limit Order) : سفارشی برای خرید یا فروش ارز در یک قیمت مشخص یا بهتر. سفارش خرید محدود در قیمتی پایین تر از قیمت فعلی بازار و سفارش فروش محدود در قیمتی بالاتر از قیمت فعلی بازار ثبت می شود.
• سفارش توقف (Stop Order) : سفارشی برای خرید یا فروش ارز در صورتی که قیمت به یک سطح مشخص برسد. سفارش خرید توقف در قیمتی بالاتر از قیمت فعلی بازار و سفارش فروش توقف در قیمتی پایین تر از قیمت فعلی بازار ثبت می شود. سفارش های توقف معمولاً برای محدود کردن ضرر (Stop-Loss) یا ورود به معامله پس از شکست سطح مقاومتی یا حمایتی استفاده می شوند.

شرکت کنندگان بازار فارکس

چند درصد افراد در فارکس سود میکنند؟ بازار فارکس از طیف گسترده ای از شرکت کنندگان تشکیل شده است که هر کدام نقش و اهداف خاص خود را در این بازار دارند :

• بانک های مرکزی : بانک های مرکزی مهم ترین بازیگران بازار فارکس هستند. آن ها مسئول سیاست های پولی کشورها و مدیریت نرخ ارز هستند. بانک های مرکزی از طریق دخالت مستقیم در بازار (خرید و فروش ارز) و تغییر نرخ بهره بر ارزش ارز ملی خود تاثیر می گذارند.
• بانک های تجاری : بانک های تجاری بزرگترین حجم معاملات فارکس را انجام می دهند. آن ها به نمایندگی از مشتریان خود (شرکت ها موسسات و افراد) و همچنین برای معاملات بین بانکی و کسب سود از نوسانات نرخ ارز در بازار فارکس فعال هستند.
• موسسات مالی : موسسات مالی بزرگ مانند صندوق های سرمایه گذاری صندوق های بازنشستگی شرکت های بیمه و شرکت های مدیریت دارایی نیز به منظور مدیریت ریسک ارزی سرمایه گذاری و کسب سود در بازار فارکس فعالیت می کنند.
• شرکت های چندملیتی : شرکت های چندملیتی برای انجام تجارت بین المللی و تبدیل ارزهای خارجی به ارز محلی خود به طور مداوم در بازار فارکس حضور دارند. حجم معاملات این شرکت ها به دلیل گستردگی فعالیت های بین المللی شان قابل توجه است.
• معامله گران خرد (Retail Traders) : معامله گران خرد افرادی هستند که با سرمایه شخصی و از طریق بروکرهای آنلاین به معامله در بازار فارکس می پردازند. تعداد معامله گران خرد در سال های اخیر به دلیل دسترسی آسان به پلتفرم های معاملاتی و اطلاعات بازار به طور قابل توجهی افزایش یافته است.

عوامل بنیادی موثر بر قیمت ارزها

قیمت ارزها در بازار فارکس تحت تاثیر عوامل متعددی قرار می گیرد که به طور کلی می توان آن ها را به دو دسته عوامل بنیادی و عوامل تکنیکال تقسیم کرد. عوامل بنیادی به شرایط اقتصادی و سیاسی کشورها و رویدادهای کلان اقتصادی اشاره دارند که بر ارزش ذاتی ارزها تاثیر می گذارند. مهم ترین عوامل بنیادی عبارتند از :

• شاخص های اقتصادی : شاخص های اقتصادی کلان مانند نرخ رشد اقتصادی (تولید ناخالص داخلی – GDP) نرخ تورم نرخ بهره نرخ بیکاری تراز تجاری و شاخص های مصرف کننده اطلاعات مهمی در مورد وضعیت اقتصادی یک کشور ارائه می دهند. انتشار این شاخص ها می تواند تاثیر قابل توجهی بر قیمت ارزها داشته باشد. به طور کلی شاخص های اقتصادی قوی تر از انتظار معمولاً منجر به تقویت ارزش ارز آن کشور می شوند و شاخص های ضعیف تر از انتظار باعث تضعیف ارزش ارز می گردند.
• سیاست های پولی بانک مرکزی : سیاست های پولی بانک مرکزی از جمله تغییر نرخ بهره و اجرای برنامه های تسهیل کمی (Quantitative Easing – QE) تاثیر مستقیمی بر ارزش ارزها دارند. افزایش نرخ بهره معمولاً باعث جذب سرمایه گذاران خارجی و تقویت ارزش ارز می شود در حالی که کاهش نرخ بهره و اجرای QE می تواند منجر به تضعیف ارزش ارز گردد.
• رویدادهای ژئوپلیتیکی : رویدادهای ژئوپلیتیکی مانند جنگ ها بحران های سیاسی انتخابات و تغییرات دولت ها می توانند عدم اطمینان و نوسانات شدید در بازار فارکس ایجاد کنند. در زمان بروز این رویدادها ارزهای امن مانند دلار آمریکا و ین ژاپن معمولاً تقویت می شوند در حالی که ارزهای پرریسک تر ممکن است تضعیف شوند.
• تراز تجاری و جریان سرمایه : تراز تجاری (صادرات و واردات) و جریان سرمایه (ورود و خروج سرمایه به کشور) نیز بر ارزش ارزها تاثیرگذارند. کشورهایی که تراز تجاری مثبت و جریان سرمایه ورودی بالایی دارند معمولاً ارز قوی تری دارند زیرا تقاضا برای ارز آن ها بیشتر است.
• اعلامیه های سیاسی و اقتصادی : اعلامیه های سیاسی و اقتصادی مقامات ارشد کشورها سخنرانی های روسای بانک های مرکزی و گزارش های سازمان های بین المللی می توانند انتظارات بازار را تغییر داده و بر قیمت ارزها تاثیر بگذارند.

تحلیل تکنیکال در بازار فارکس

تحلیل تکنیکال روشی برای پیش بینی روند قیمت ها در بازار فارکس بر اساس مطالعه نمودارهای قیمت و الگوهای تاریخی است. تحلیل گران تکنیکال معتقدند که تمامی اطلاعات مربوط به بازار در قیمت ها منعکس شده است و با بررسی روند قیمت ها و حجم معاملات می توان الگوهای تکرارشونده ای را شناسایی و از آن ها برای پیش بینی حرکات آتی قیمت استفاده کرد. ابزارهای اصلی تحلیل تکنیکال عبارتند از :

• نمودارهای قیمت : نمودارهای قیمت (Chart) نمایش بصری حرکات قیمت در طول زمان هستند. انواع مختلفی از نمودارها مانند نمودار خطی نمودار میله ای و نمودار شمعی ژاپنی (Candlestick Chart) وجود دارد که هر کدام اطلاعات خاصی را در مورد قیمت ها ارائه می دهند. نمودار شمعی ژاپنی به دلیل نمایش باز شدن بسته شدن بالاترین و پایین ترین قیمت در یک دوره زمانی مشخص پرکاربردترین نوع نمودار در تحلیل تکنیکال است.
• الگوهای نموداری : الگوهای نموداری (Chart Patterns) اشکال و ساختارهای مشخصی هستند که در نمودارهای قیمت شکل می گیرند و نشان دهنده تغییرات احتمالی در روند قیمت هستند. الگوهای نموداری به دو دسته الگوهای بازگشتی (Reversal Patterns) و الگوهای ادامه دهنده (Continuation Patterns) تقسیم می شوند. الگوهای بازگشتی نشان دهنده احتمال تغییر جهت روند فعلی هستند در حالی که الگوهای ادامه دهنده نشان دهنده احتمال ادامه روند فعلی می باشند. الگوهای رایج عبارتند از سر و شانه (Head and Shoulders) دو قله (Double Top) دو دره (Double Bottom) مثلث ها (Triangles) و پرچم ها (Flags).
• اندیکاتورهای تکنیکال : اندیکاتورهای تکنیکال (Technical Indicators) محاسبات ریاضی هستند که بر اساس قیمت و حجم معاملات انجام می شوند و به منظور شناسایی روندها نقاط اشباع خرید و فروش قدرت روند و نوسانات قیمت به کار می روند. اندیکاتورها به دو دسته اصلی اندیکاتورهای روندنما (Trend Following Indicators) و اندیکاتورهای نوسان نما (Oscillators) تقسیم می شوند.
• اندیکاتورهای روندنما : این اندیکاتورها به شناسایی و تایید روند بازار کمک می کنند. میانگین متحرک (Moving Average – MA) یکی از ساده ترین و پرکاربردترین اندیکاتورهای روندنما است. میانگین متحرک میانگین قیمت ها را در یک دوره زمانی مشخص محاسبه می کند و به هموارسازی نوسانات قیمت و تشخیص جهت روند کمک می کند.
• اندیکاتورهای نوسان نما : این اندیکاتورها به شناسایی نقاط اشباع خرید و فروش و همچنین قدرت روند کمک می کنند. شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index – RSI) و مکدی (Moving Average Convergence Divergence – MACD) از جمله اندیکاتورهای نوسان نمای پرکاربرد هستند. RSI محدوده بین ۰ تا ۱۰۰ را نشان می دهد و سطوح بالای ۷۰ به عنوان اشباع خرید و سطوح پایین تر از ۳۰ به عنوان اشباع فروش در نظر گرفته می شوند. MACD رابطه بین دو میانگین متحرک نمایی را نشان می دهد و سیگنال های خرید و فروش را بر اساس تقاطع خطوط و هیستوگرام ارائه می کند.
• خطوط روند حمایت و مقاومت : خطوط روند (Trendlines) خطوطی هستند که نقاط اوج یا دره قیمت ها را به هم متصل می کنند و جهت روند را نشان می دهند. سطوح حمایت (Support Levels) سطوحی هستند که انتظار می رود قیمت در آن سطوح با افزایش تقاضا روبرو شده و از کاهش بیشتر قیمت جلوگیری شود. سطوح مقاومت (Resistance Levels) سطوحی هستند که انتظار می رود قیمت در آن سطوح با افزایش عرضه روبرو شده و از افزایش بیشتر قیمت جلوگیری شود. شناسایی این سطوح می تواند به تعیین نقاط ورود و خروج از معاملات کمک کند.

پیش بینی قیمت در فارکس : رویکردهای تحلیلی

پیش بینی قیمت در بازار فارکس امری پیچیده و توام با عدم قطعیت است. با این حال معامله گران و تحلیل گران از روش های مختلفی برای تحلیل بازار و تلاش برای پیش بینی روند قیمت ها استفاده می کنند. دو رویکرد اصلی در تحلیل بازار فارکس عبارتند از :

• تحلیل بنیادی : همانطور که پیش تر توضیح داده شد تحلیل بنیادی بر بررسی عوامل اقتصادی سیاسی و اجتماعی موثر بر ارزش ارزها تمرکز دارد. تحلیل گران بنیادی با بررسی شاخص های اقتصادی سیاست های بانک مرکزی رویدادهای ژئوپلیتیکی و سایر عوامل کلان تلاش می کنند ارزش ذاتی ارزها را تخمین بزنند و بر اساس آن جهت حرکت قیمت ها را پیش بینی کنند. تحلیل بنیادی بیشتر برای سرمایه گذاری های بلندمدت و میان مدت کاربرد دارد.
• تحلیل تکنیکال : تحلیل تکنیکال بر مطالعه نمودارهای قیمت و الگوهای تاریخی تمرکز دارد. تحلیل گران تکنیکال با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند الگوهای نموداری اندیکاتورها و سطوح حمایت و مقاومت تلاش می کنند الگوهای تکرارشونده ای را در حرکات قیمت شناسایی و از آن ها برای پیش بینی حرکات کوتاه مدت و میان مدت قیمت ها استفاده کنند. تحلیل تکنیکال بیشتر برای معاملات کوتاه مدت و روزانه کاربرد دارد.

لازم به ذکر است که هیچ کدام از این روش ها به تنهایی نمی توانند پیش بینی های صد درصدی از بازار ارائه دهند. بازار فارکس تحت تاثیر عوامل پیچیده و غیرقابل پیش بینی متعددی قرار دارد و همواره ریسک ضرر وجود دارد. بسیاری از معامله گران حرفه ای از ترکیبی از تحلیل بنیادی و تکنیکال برای تصمیم گیری های معاملاتی خود استفاده می کنند.

مدیریت ریسک نیز بخش جدایی ناپذیر از معامله گری در بازار فارکس است. استفاده از سفارش های توقف ضرر (Stop-Loss) تعیین حجم مناسب معاملات و تنوع بخشی به سبد معاملات از جمله راهکارهای مهم در مدیریت ریسک هستند.

نتیجه گیری

بازار فارکس یک بازار مالی بزرگ و پویا با فرصت های سودآوری و ریسک های قابل توجه است. درک ماهیت این بازار ویژگی های فنی عوامل موثر بر قیمت ها و روش های تحلیلی برای هر فردی که قصد ورود به این بازار را دارد ضروری است. این مقاله به عنوان یک راهنمای آموزشی به بررسی جنبه های مختلف بازار فارکس پرداخت و اطلاعات جامعی را در اختیار خوانندگان قرار داد. با این حال تاکید می شود که بازار فارکس یک بازار پرریسک است و نیازمند دانش تجربه و مدیریت ریسک مناسب است. قبل از ورود به این بازار کسب دانش کافی و تمرین در حساب های آزمایشی (Demo Account) توصیه می شود.

پرسش های متداول

۱. فارکس برای چه کسانی مناسب است؟ افراد موفق در فارکس در ایران چه کسانی هستند؟

بازار فارکس می تواند برای افرادی که به بازارهای مالی علاقه مند هستند ریسک پذیر هستند و تمایل به یادگیری و تحلیل بازار دارند مناسب باشد. با این حال به دلیل اهرمی بودن و نوسانات بالای بازار فارکس برای افراد مبتدی و کسانی که تحمل ریسک پایین دارند توصیه نمی شود.

۲. حداقل سرمایه برای ورود به فارکس چقدر است؟

حداقل سرمایه مورد نیاز برای ورود به فارکس بستگی به بروکر و نوع حساب معاملاتی دارد. برخی از بروکرها امکان باز کردن حساب با سرمایه های بسیار کم (حتی ۱۰ دلار) را فراهم می کنند. با این حال برای معامله گری موثر و مدیریت ریسک مناسب توصیه می شود با سرمایه معقول تری (مثلاً چند صد دلار) شروع کنید.

۳. چگونه در فارکس معامله کنیم؟

برای معامله در فارکس ابتدا باید یک بروکر معتبر و مناسب را انتخاب کنید و یک حساب معاملاتی باز کنید. پس از شارژ حساب می توانید از طریق پلتفرم معاملاتی بروکر به بازار دسترسی پیدا کرده و با استفاده از دانش و تحلیل خود معاملات خرید و فروش ارزها را انجام دهید. آموزش مستمر تمرین در حساب آزمایشی و مدیریت ریسک از عوامل کلیدی موفقیت در بازار فارکس هستند.