عزل وکیل توسط موکل

عزل وکیل توسط موکل به معنای برکناری یک طرفه وکیل از سوی موکل و فسخ قرارداد وکالت است. این حق در اکثر موارد برای موکل محفوظ است، اما نیازمند رعایت تشریفات و شرایط قانونی خاصی است تا از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری شود و اعتبار اقدامات بعدی تضمین گردد. قرارداد وکالت یکی از مهم ترین و پرکاربردترین عقود در نظام حقوقی ایران است که به افراد امکان می دهد تا امور حقوقی خود را به شخص دیگری تحت عنوان وکیل واگذار کنند. با این حال، ممکن است به دلایل مختلفی، موکل پس از اعطای وکالت، تصمیم به خاتمه دادن به این رابطه حقوقی و عزل وکیل خود بگیرد. این تصمیم می تواند ناشی از نارضایتی از عملکرد وکیل، تغییر شرایط پرونده، حل و فصل موضوع مورد وکالت، یا هر دلیل دیگری باشد. شناخت دقیق مفهوم، شرایط، مراحل اجرایی و آثار حقوقی عزل وکیل برای هر موکلی که قصد چنین اقدامی را دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

عزل وکیل توسط موکل یعنی چه؟ (مفهوم و تعاریف پایه)

مفهوم «عزل وکیل» در حقوق ایران، به معنای فسخ یک طرفه و قرارداد وکالت از جانب موکل است. وکالت، به خودی خود، یک عقد جایز محسوب می شود؛ به این معنی که هر یک از طرفین (موکل یا وکیل) می توانند هر زمان که بخواهند، آن را فسخ کنند. این حق فسخ برای موکل، به شکل «عزل» و برای وکیل، به شکل «استعفا» نمود پیدا می کند. بنابراین، موکل می تواند با اعلام اراده خود، رابطه نمایندگی را که پیشتر برقرار کرده بود، پایان دهد.

تعریف حقوقی عزل وکیل

عزل وکیل، برکناری و خاتمه دادن به نمایندگی وکیل از سوی موکل است. این اقدام، یک عمل حقوقی محسوب می شود که اراده موکل به تنهایی برای وقوع آن کافی است و نیازی به رضایت یا توافق وکیل ندارد. این مفهوم در مقابل «استعفای وکیل» قرار می گیرد که در آن، وکیل به صورت یک طرفه از ادامه وکالت انصراف می دهد. همچنین، با «انفساخ عقد وکالت» که به صورت قهری و خارج از اراده طرفین (مانند فوت یا جنون هر یک از وکیل یا موکل) رخ می دهد، متفاوت است. عزل وکیل، به معنای سلب اختیاراتی است که موکل پیشتر به وکیل خود تفویض کرده بود.

تفاوت عزل صریح و عزل ضمنی

عزل وکیل می تواند به دو صورت کلی اتفاق بیفتد: عزل صریح و عزل ضمنی. درک تفاوت این دو نوع عزل، برای جلوگیری از ابهامات و مشکلات حقوقی بعدی اهمیت دارد:

• عزل صریح:

  این نوع عزل زمانی اتفاق می افتد که موکل به صورت واضح و بدون ابهام، اراده خود مبنی بر برکناری وکیل را اعلام می کند. این اعلام می تواند به صورت کتبی باشد، مانند ارسال لایحه عزل به دادگاه و اطلاع رسانی رسمی به وکیل از طریق اظهارنامه قضایی؛ یا به صورت شفاهی، در صورتی که در حضور شاهدین معتبر و یا در مرجع قضایی اعلام شود. هدف از عزل صریح، اطمینان از اطلاع وکیل و مرجع مربوطه از پایان یافتن وکالت است.

• عزل ضمنی:

  عزل ضمنی حالتی است که موکل، با انجام عملی که با ادامه وکالت مغایرت دارد، به طور غیرمستقیم، قصد خود را برای عزل وکیل نشان می دهد. برای مثال، اگر موکل به وکیل خود برای فروش ملکی وکالت داده باشد و سپس خود موکل اقدام به فروش همان ملک کند، این اقدام به معنای عزل ضمنی وکیل از وظیفه فروش آن ملک تلقی می شود. در این حالت، نیازی به اعلام رسمی و صریح عزل نیست، چرا که اقدام موکل به روشنی نشان دهنده پایان دادن به وکالت در آن خصوص است. با این حال، برای جلوگیری از بروز اختلاف و ابهام، همواره توصیه می شود که عزل وکیل به صورت صریح و رسمی انجام شود.

هم در وکالت مدنی (اعطای وکالت در دفاتر اسناد رسمی برای انجام امور غیرقضایی) و هم در وکالت قضایی (اعطای وکالت به وکیل دادگستری برای طرح یا دفاع از دعاوی در مراجع قضایی)، امکان عزل وکیل توسط موکل وجود دارد. تمرکز این مقاله عمدتاً بر عزل وکیل در دعاوی قضایی است.

شرایط قانونی و محدودیت های عزل وکیل

اگرچه حق عزل وکیل برای موکل در اکثر موارد محفوظ است، اما این اقدام تابع شرایط و محدودیت های قانونی خاصی است که عدم رعایت آن ها می تواند عواقب حقوقی ناخواسته ای به دنبال داشته باشد. شناخت این شرایط برای انجام صحیح و معتبر عزل وکیل ضروری است.

اهلیت موکل برای عزل

عزل وکیل، به عنوان یک عمل حقوقی (ایقاع)، نیازمند قصد و رضای موکل و برخورداری او از اهلیت قانونی است. اهلیت شامل عقل، بلوغ و رشد می شود. موکل باید در زمان عزل، از سلامت عقل برخوردار بوده، به سن بلوغ رسیده باشد و در امور مالی نیز رشید (غیرسفیه) تلقی گردد. اگر موضوع وکالت مالی باشد، موکل سفیه (کسی که توانایی اداره امور مالی خود را ندارد) نمی تواند به تنهایی اقدام به عزل وکیل کند، مگر با اجازه قیم یا ولی خود. بنابراین، هرگونه عزل وکیلی که بدون قصد و رضا یا توسط موکل فاقد اهلیت قانونی صورت گیرد، باطل یا غیرنافذ خواهد بود.

لزوم اطلاع رسانی به وکیل و دادگاه

یکی از مهم ترین شرایط برای اعمال صحیح عزل وکیل، اطلاع رسانی این موضوع به وکیل مربوطه و مرجع قضایی ذیربط است. ماده ۳۷ قانون آیین دادرسی مدنی صراحتاً بیان می دارد که موکل باید عزل وکیل خود را به اطلاع دادگاه برساند و وکیل معزول نیز باید از این امر آگاه شود. تا زمانی که خبر عزل به وکیل نرسیده باشد، اقدامات او در حدود وکالت تفویضی، معتبر و در حق موکل نافذ خواهد بود. بنابراین، صرف تصمیم به عزل کافی نیست؛ بلکه این تصمیم باید به نحو مقتضی و رسمی به وکیل و دادگاه ابلاغ شود. این اطلاع رسانی معمولاً از طریق ثبت لایحه عزل در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ارسال اظهارنامه قضایی به وکیل انجام می شود. عدم اطلاع رسانی صحیح می تواند منجر به ادامه اقدامات وکیل و ایجاد تعهدات برای موکل گردد.

محدودیت های مربوط به وکالت بلاعزل

مفهوم «وکالت بلاعزل» یکی از چالش برانگیزترین موضوعات در بحث عزل وکیل است. وکالت بلاعزل، نوعی از وکالت است که در ضمن یک عقد لازم (مانند بیع، صلح، اجاره و غیره) شرط می شود و حق عزل وکیل از موکل سلب می گردد. ماده ۶۷۹ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: «موکل می تواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند مگر این که وکالت وکیل یا عدم عزل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.»

این بدان معناست که اگر موکل در ضمن یک قرارداد لازم، شرط کند که حق عزل وکیل را از خود سلب می کند، دیگر نمی تواند وکیل را عزل کند. این نوع وکالت معمولاً در معاملات و امور مدنی برای تضمین منافع طرفین یا جلوگیری از سوءاستفاده به کار می رود. با این حال، لازم به ذکر است که در وکالت های قضایی و دادگستری، ماهیت وکالت اصولاً با بلاعزل بودن منافات دارد. به عبارت دیگر، حتی اگر در وکالت نامه قضایی عبارت «بلاعزل» قید شده باشد، موکل همچنان می تواند وکیل دادگستری خود را عزل کند. علت این امر، ماهیت خاص وکالت در دعاوی و اهمیت حق دفاع موکل است که نمی توان آن را با شرط بلاعزل بودن محدود کرد. بنابراین، در دعاوی، حق عزل وکیل برای موکل تقریباً همواره وجود دارد.

محدودیت زمانی در عزل وکیل در برخی دعاوی کیفری

در برخی موارد، قانون گذار برای عزل وکیل محدودیت های زمانی خاصی را در نظر گرفته است. به عنوان مثال، ماده ۳۸۵ قانون آیین دادرسی کیفری بیان می کند: «… استعفای وکیل تعیینی یا عزل وکیل پس از تشکیل جلسه رسیدگی، پذیرفته نمی شود.» این ماده نشان می دهد که در دعاوی کیفری، موکل تنها تا قبل از تشکیل اولین جلسه رسیدگی دادگاه، حق عزل وکیل خود را دارد. پس از تشکیل جلسه، عزل وکیل پذیرفته نمی شود تا روند دادرسی مختل نگردد. این محدودیت برای اطمینان از پایداری و ثبات در روند رسیدگی به پرونده های کیفری وضع شده است.

رعایت عدم تجدید جلسه دادرسی

ماده ۴۳ قانون آیین دادرسی مدنی تاکید می کند که موکل باید در زمانی اقدام به عزل وکیل کند که این عمل موجب تجدید جلسه دادرسی نشود. این یعنی، اگر عزل وکیل به گونه ای صورت گیرد که برگزاری جلسه دادرسی بدون وکیل جدید امکان پذیر نباشد و این امر منجر به به تعویق افتادن جلسه شود، دادگاه لزوماً جلسه را تجدید نخواهد کرد. این قانون برای جلوگیری از اطاله دادرسی و سوءاستفاده از حق عزل وکیل وضع شده است. بنابراین، موکل باید با برنامه ریزی مناسب و در زمان مقتضی اقدام به عزل وکیل و معرفی وکیل جدید یا حضور شخصی خود در دادگاه نماید.

مراحل عملی و نحوه اقدام برای عزل وکیل

پس از تصمیم به عزل وکیل، موکل باید مراحل قانونی و عملیاتی این اقدام را به درستی طی کند تا عزل به طور معتبر و بدون ایجاد مشکلات حقوقی بعدی انجام پذیرد. این مراحل عمدتاً از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پیگیری می شوند.

عزل وکیل از طریق سامانه ثنا (عدم امکان فعلی)

یکی از سوالات رایج در زمینه عزل وکیل، امکان انجام آن از طریق سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیکی قضایی) است. در حال حاضر، باید گفت که امکان ثبت مستقیم درخواست عزل وکیل از طریق سامانه ثنا (یا همان سامانه عدل ایران) وجود ندارد. سامانه ثنا عمدتاً برای ثبت نام اولیه، دریافت ابلاغیه های الکترونیکی، مشاهده روند پرونده و برخی دیگر از خدمات قضایی الکترونیکی طراحی شده است، اما قابلیت ثبت لایحه عزل وکیل به طور مستقیم از طریق پنل کاربری افراد فراهم نیست. البته ممکن است در آینده این امکان به سامانه اضافه شود، اما در حال حاضر موکلین باید از روش های دیگری اقدام کنند.

عزل وکیل از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (روش رایج)

رایج ترین و رسمی ترین روش برای عزل وکیل در حال حاضر، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. این دفاتر به عنوان واسطه بین مردم و سیستم قضایی عمل می کنند و وظیفه ثبت و ارسال اوراق قضایی را بر عهده دارند. مراحل انجام عزل وکیل از این طریق به شرح زیر است:

1. مراجعه حضوری به دفاتر:

   موکل باید با در دست داشتن مدارک شناسایی معتبر و اطلاعات پرونده مربوطه (شماره پرونده، شعبه رسیدگی کننده) به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند.

2. تنظیم و ثبت لایحه عزل وکیل:

   در دفتر خدمات قضایی، لایحه ای تحت عنوان «لایحه عزل وکیل» تنظیم می شود. در این لایحه، موکل باید صراحتاً اعلام کند که قصد عزل وکیل خود را دارد و مشخصات وکیل و پرونده مربوطه را قید نماید. نکات مهم در تنظیم لایحه شامل ذکر دقیق مشخصات پرونده، تاریخ وکالت نامه، و شماره وکالت نامه (در صورت امکان) است.

3. ارسال لایحه به شعبه مربوطه دادگاه:

   پس از ثبت لایحه، دفتر خدمات قضایی آن را به صورت الکترونیکی به شعبه دادگاهی که پرونده در آن در حال رسیدگی است، ارسال می کند. این اقدام به منزله اطلاع رسانی رسمی به دادگاه است که رابطه وکالتی پایان یافته است.

4. توصیه اکید به ارسال اظهارنامه قضایی به وکیل:

   اگرچه ارسال لایحه به دادگاه، اطلاع رسانی به مرجع قضایی را انجام می دهد، اما برای اطمینان از آگاه شدن خود وکیل از عزل، توصیه می شود که موکل یک «اظهارنامه قضایی» نیز از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای وکیل معزول ارسال کند. این اظهارنامه به صورت رسمی به وکیل ابلاغ می شود و از بروز مشکلات احتمالی در آینده (مانند اعتبار اقدامات وکیل قبل از اطلاع از عزل) جلوگیری می کند.

مدارک لازم برای عزل وکیل

برای انجام فرآیند عزل وکیل در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، موکل نیاز به ارائه مدارک زیر دارد:

• کارت شناسایی معتبر موکل:

  اصل کارت ملی یا شناسنامه برای احراز هویت.

• شماره پرونده قضایی مربوطه:

  شماره ۱۶ رقمی پرونده که نشان دهنده پرونده ای است که وکیل در آن نمایندگی موکل را بر عهده داشته است. این شماره برای شناسایی دقیق پرونده در سیستم قضایی ضروری است.

• اصل یا کپی وکالت نامه (در صورت دسترسی):

  اگرچه معمولاً با داشتن شماره پرونده، اطلاعات وکالت نامه در سیستم قابل دسترس است، اما همراه داشتن اصل یا کپی وکالت نامه می تواند فرآیند را تسریع کند.

هزینه عزل وکیل

در گذشته، زمانی که عزل وکیل صرفاً با ارائه لایحه کاغذی به شعبه دادگاه انجام می شد، این اقدام معمولاً رایگان بود. اما با راه اندازی و توسعه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، فرآیند عزل نیز تابع تعرفه های این دفاتر قرار گرفته است:

• هزینه ثبت لایحه عزل: موکل باید هزینه ای را بابت ثبت و ارسال لایحه عزل به دادگاه پرداخت کند. این هزینه مطابق تعرفه های مصوب دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است که در حال حاضر، مبلغی در حدود ۳۴ هزار تومان می باشد.

• هزینه ارسال اظهارنامه قضایی: در صورتی که موکل تصمیم بگیرد برای اطلاع رسانی رسمی وکیل، اظهارنامه قضایی نیز ارسال کند، باید هزینه جداگانه ای را برای ثبت و ابلاغ اظهارنامه پرداخت نماید که این مبلغ نیز در حدود ۳۴ هزار تومان است.

پرداخت این هزینه ها برای اطمینان از انجام صحیح و قانونی فرآیند عزل و جلوگیری از هرگونه ابهام حقوقی در آینده ضروری است.

آثار حقوقی عزل وکیل توسط موکل

عزل وکیل توسط موکل، پیامدهای حقوقی متعددی را به دنبال دارد که هم بر رابطه بین موکل و وکیل و هم بر روند دادرسی و حقوق اشخاص ثالث تأثیرگذار است. درک این آثار برای موکل از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

انحلال عقد وکالت و پایان نمایندگی وکیل

اولین و مهم ترین اثر حقوقی عزل وکیل، انحلال عقد وکالت و در نتیجه، پایان یافتن رابطه نمایندگی بین موکل و وکیل است. از لحظه ای که وکیل به طور رسمی از عزل خود مطلع می شود، دیگر حق انجام هیچ اقدامی در راستای وکالت تفویض شده را ندارد. اختیاراتی که پیشتر به او داده شده بود، سلب می گردد و هرگونه اقدام او پس از اطلاع از عزل، بدون اذن و نمایندگی خواهد بود و در قبال موکل هیچ اعتباری ندارد. این امر بدان معناست که وکیل دیگر نمی تواند به نام موکل دعوایی را مطرح یا از آن دفاع کند، سندی را امضا کند، یا هر عمل حقوقی دیگری را که در موضوع وکالت بوده، انجام دهد.

اعتبار اقدامات وکیل قبل از اطلاع از عزل

یکی از نکات بسیار مهم در زمینه آثار عزل وکیل، وضعیت اقداماتی است که وکیل قبل از اطلاع از عزل خود انجام داده است. مطابق ماده ۳۸ قانون آیین دادرسی مدنی، «تا زمانی که خبر عزل یا استعفای وکیل به اطلاع او نرسیده است اقدامات وی در حدود وکالت موثر خواهد بود.» این ماده به صراحت بیان می کند که اگر وکیل قبل از آگاهی از عزل خود، در حدود اختیاراتی که به او داده شده بود، اقدامی (مانند ثبت دادخواست تجدیدنظر، حضور در جلسه دادرسی یا ارائه لایحه) انجام داده باشد، این اقدامات کاملاً معتبر بوده و موکل ملزم به پذیرش آن ها خواهد بود. این حکم قانونی برای حمایت از حقوق اشخاص ثالث و ایجاد ثبات در روابط حقوقی وضع شده است. بنابراین، موکل باید در اسرع وقت اقدام به اطلاع رسانی رسمی عزل به وکیل نماید تا از ادامه اقدامات او جلوگیری شود.

وضعیت حق الوکاله وکیل پس از عزل

عزل وکیل توسط موکل، به معنای اسقاط یا از بین رفتن کامل حق الوکاله وکیل نیست. وضعیت حق الوکاله پس از عزل، تابع شرایط قرارداد وکالت و میزان کاری است که وکیل تا زمان عزل انجام داده است:

• اصل عدم سقوط حق الوکاله:

  وکیل، به تناسب اقدامات و خدماتی که تا لحظه اطلاع از عزل انجام داده، مستحق دریافت حق الوکاله است. حتی اگر پرونده هنوز به نتیجه نرسیده باشد، وکیل می تواند بابت کارهایی که در جهت پیشبرد پرونده انجام داده، مطالبه حق الوکاله کند.

• اهمیت شروط قرارداد حق الوکاله:

  بسیاری از قراردادهای حق الوکاله دارای شروطی در خصوص عزل وکیل هستند. برای مثال، ممکن است در قرارداد ذکر شده باشد که در صورت عزل وکیل پس از ثبت دادخواست یا شکواییه، وکیل مستحق دریافت حق الوکاله کامل آن مرحله خواهد بود. در این صورت، موکل ملزم به رعایت این شروط است و نمی تواند تمام حق الوکاله پرداختی را مسترد کند. مطالعه دقیق قرارداد حق الوکاله پیش از هرگونه اقدام برای عزل، از اهمیت بسزایی برخوردار است.

• استرداد حق الوکاله:

  تنها بخشی از حق الوکاله که مربوط به کارهای انجام نشده توسط وکیل است، قابل استرداد خواهد بود. موکل می تواند با طرح دعوای حقوقی، خواستار استرداد بخش های اضافی حق الوکاله که فراتر از کار انجام شده است، شود.

  عزل وکیل حق موکل است، اما این حق نباید به زیان وکیل باشد که در راستای وظایف خود تلاش کرده است. بنابراین، وکیل به میزان خدمات انجام شده، مستحق حق الوکاله خواهد بود.

مسئولیت های احتمالی موکل

در برخی موارد، عزل وکیل ممکن است مسئولیت هایی را برای موکل ایجاد کند. اگر عزل وکیل بدون دلیل موجه و صرفاً با انگیزه فرار از پرداخت حق الوکاله یا در شرایطی باشد که وکیل آماده انجام وظایف خود بوده و این عزل باعث تضرر وکیل شود، موکل ممکن است در قبال جبران خسارت وارده به وکیل مسئول شناخته شود. البته این موضوع در صورتی مصداق پیدا می کند که بتوان اثبات کرد عزل وکیل صرفاً با هدف ایراد ضرر به وکیل یا عدم پرداخت حق الوکاله صورت گرفته است.

ملاحظات ویژه در عزل وکیل

علاوه بر شرایط و آثار عمومی عزل وکیل، مسائل خاصی نیز وجود دارند که موکلان باید در هنگام تصمیم گیری و اقدام برای عزل وکیل به آن ها توجه کنند. این ملاحظات شامل وضعیت وکالت در موارد خاص مانند فوت، وجود چند وکیل یا نحوه اطلاع رسانی غیررسمی است.

اثر فوت موکل یا وکیل بر وکالت

عقد وکالت، علاوه بر عزل و استعفا، با فوت وکیل یا موکل نیز منحل می شود. ماده ۶۷۸ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: «وکالت به طرق ذیل مرتفع می شود: ۱- به عزل موکل. ۲- به استعفای وکیل. ۳- به موت یا جنون وکیل یا موکل.» این بدان معناست که فوت هر یک از طرفین (وکیل یا موکل) به صورت قهری و خود به خود، باعث انفساخ و انحلال قرارداد وکالت می شود و نیازی به هیچ اقدام قانونی دیگری نیست.

اما سوال مهم این است که اگر وکیل از فوت موکل خود بی خبر باشد و در این مدت اقداماتی را در راستای وکالت انجام دهد، آیا این اقدامات معتبر است؟ ماده ۶۸۰ قانون مدنی در این خصوص مقرر می دارد: «تمام اموری که وکیل قبل از رسیدن خبر عزل به او در حدود وکالت خود بنماید نسبت به موکل نافذ است.» اگرچه این ماده به صراحت به فوت موکل اشاره نکرده است، اما رویه قضایی و نظر اکثر حقوقدانان بر این است که اقدامات وکیل قبل از اطلاع از فوت موکل، نسبت به اشخاص ثالث با حسن نیت، معتبر و نافذ تلقی می شود. با این حال، در رابطه با خود موکل (یا ورثه او)، این اقدامات از حیث صحت حقوقی با چالش هایی مواجه است و در واقع وکیل پس از فوت موکل، نماینده ورثه محسوب می شود نه موکل فوت شده و باید برای ادامه کار از ورثه وکالت دریافت کند.

عزل وکیل در صورت وجود چند وکیل

گاهی اوقات، موکل برای یک پرونده یا امر حقوقی، به چند نفر وکالت می دهد. این وکالت می تواند به شکل های مختلفی باشد:

• وکالت مجتمع (مشترک):

  در این حالت، موکل شرط می کند که وکلای منصوب شده باید با همکاری و به صورت مشترک اقدام کنند و هیچ یک به تنهایی حق انجام موضوع وکالت را ندارد. در این صورت، عزل یکی از وکلا به معنای سلب اختیار از کل مجموعه نیست، بلکه مجموعه وکلای باقی مانده باید اقدام کنند و اگر با عزل یک نفر، تعداد به حدی کاهش یابد که نتوانند به صورت مشترک اقدام کنند، وکالت بقیه نیز با مشکل مواجه می شود.

• وکالت منفرد (مستقل):

  در این حالت، هر یک از وکلای منصوب شده به صورت جداگانه و مستقل از دیگری، حق انجام موضوع وکالت را دارد. در این صورت، موکل می تواند هر یک از وکلا را به صورت مستقل عزل کند و این عزل تأثیری بر اختیارات وکلای دیگر نخواهد داشت.

• وکالت در طول (ترتیبی):

  در این شکل، موکل تعیین می کند که اگر وکیل اول به هر دلیلی قادر به ادامه وکالت نبود یا عزل شد، وکیل دوم جانشین او شود. در این حالت، با عزل وکیل اول، وکیل دوم به صورت خودکار و بدون نیاز به اقدام جدید، شروع به انجام وظایف خود می کند.

برای عزل وکیل در صورت وجود چند وکیل، موکل باید نوع وکالت نامه را بررسی کرده و بر اساس آن اقدام کند. عزل یک وکیل در وکالت های مشترک ممکن است نیاز به تعیین وکیل جایگزین یا تغییر شرایط وکالت نامه داشته باشد تا انجام موضوع وکالت مختل نشود.

آیا ارتباطات غیررسمی برای عزل وکیل معتبر است؟

خیر، ارتباطات غیررسمی مانند ارسال پیام از طریق تلگرام، واتساپ، ایمیل یا تماس تلفنی، به خودی خود برای عزل وکیل معتبر تلقی نمی شوند. اگرچه ممکن است این روش ها وکیل را از قصد موکل آگاه سازند، اما از نظر حقوقی، «اطلاع رسانی رسمی» که در مواد قانونی ذکر شده، صرفاً از طریق ابلاغ اظهارنامه قضایی یا ثبت لایحه در مراجع ذی صلاح امکان پذیر است. دلیل این امر، لزوم وجود یک مستند رسمی و قابل استناد است که زمان دقیق اطلاع رسانی را مشخص کند و از هرگونه ابهام یا انکار بعدی جلوگیری نماید. لذا، همواره توصیه می شود برای عزل وکیل، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و با ثبت لایحه و ارسال اظهارنامه رسمی اقدام شود.

در زمینه وکالت بلاعزل و عدم امکان عزل وکیل از طریق تلگرام یا شبکه های اجتماعی، در بخشنامه های ثبتی نیز تأکید شده است که برای عزل وکیل در وکالت نامه های قابل عزل، حضور موکل در دفترخانه الزامی است. بنابراین، هرگونه تلاش برای تغییر مفاد یک سند وکالت (خصوصاً بلاعزل) از طریق پیام رسان ها بی اعتبار است و وکالت تابع مواد قانون مدنی (مانند ماده ۶۷۹) خواهد بود.

نتیجه گیری

عزل وکیل توسط موکل یکی از راه های قانونی پایان دادن به قرارداد وکالت است که حق آن غالباً برای موکل محفوظ است. با این حال، انجام صحیح این فرآیند مستلزم آگاهی کامل از مفهوم، شرایط قانونی، رویه های اجرایی و آثار حقوقی آن است. موکل باید از اهلیت لازم برای عزل برخوردار باشد و حتماً این موضوع را به طور رسمی هم به وکیل و هم به مرجع قضایی اطلاع دهد تا از اعتبار اقدامات بعدی وکیل جلوگیری شود.

در حالی که وکالت در امور مدنی می تواند به صورت بلاعزل تنظیم شود، در وکالت های قضایی حق عزل وکیل تقریباً همواره برای موکل باقی است. فرآیند عزل وکیل در حال حاضر عمدتاً از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی با ثبت لایحه و ارسال اظهارنامه قضایی انجام می شود و امکان عزل مستقیم از طریق سامانه ثنا وجود ندارد. همچنین، باید توجه داشت که عزل وکیل به معنای از بین رفتن کامل حق الوکاله او نیست و وکیل به تناسب کاری که انجام داده، مستحق دریافت دستمزد خواهد بود.

در نهایت، با توجه به پیچیدگی های حقوقی و اهمیت تبعات عزل وکیل، توصیه می شود که موکلان پیش از هرگونه اقدام، از مشاوره حقوقی تخصصی بهره مند شوند تا از صحت و اعتبار اقدامات خود اطمینان حاصل کرده و از بروز مشکلات حقوقی آتی پیشگیری کنند.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه عزل وکیل و اطمینان از صحت اقدامات، می توانید با کارشناسان حقوقی ما تماس بگیرید.