هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی چقدر است

هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی در سال 1404 طبق قانون بودجه، مشابه سال 1403 بوده و تغییر نکرده است. این هزینه ها بسته به نوع دعوا و مرجع رسیدگی کننده، معمولاً در بازه ای ثابت، بین 400,000 ریال تا 1,800,000 ریال متغیر است و این ارقام بر اساس بخشنامه رئیس قوه قضاییه تعیین می شوند.

ورود به هر پرونده حقوقی، مستلزم آگاهی از جنبه های مختلف آن است که یکی از مهم ترین آن ها، شناخت کامل هزینه های دادرسی است. این هزینه ها نقش کلیدی در فرآیند قضایی ایفا می کنند و عدم اطلاع از آن ها می تواند منجر به سردرگمی و تأخیر در رسیدگی شود. دعاوی حقوقی به دو دسته مالی و غیر مالی تقسیم می شوند که تفاوت های بنیادینی در نحوه محاسبه هزینه های دادرسی دارند. تمرکز اصلی این مقاله بر شفاف سازی دقیق هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی در مراجع قضایی جمهوری اسلامی ایران برای سال 1404 است. با آگاهی از این اطلاعات، افراد عادی، دانشجویان حقوق، وکلا و کارآموزان وکالت می توانند با دید بازتری برای طرح یا دفاع در دعاوی غیر مالی خود آماده شوند.

هزینه دادرسی چیست؟ آشنایی با مفهوم و ضرورت پرداخت آن

هزینه دادرسی، مبلغی است که خواهان یا شاکی باید در مراحل مختلف رسیدگی به پرونده، به دستگاه قضایی پرداخت کند. این هزینه، نه تنها یک تکلیف قانونی است، بلکه به نوعی تضمین کننده جدی بودن طرفین در طرح دعاوی و جلوگیری از اقامه پرونده های بی اساس نیز محسوب می شود. در واقع، سیستم قضایی برای پوشش بخشی از مخارج عملیاتی و اداری خود، از جمله هزینه های مربوط به کارکنان، تجهیزات و فرآیندهای رسیدگی، این وجوه را دریافت می کند.

پرداخت هزینه دادرسی در زمان ثبت دادخواست یا شکواییه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. این اقدام از شروط اولیه برای به جریان افتادن پرونده و آغاز رسیدگی است. به بیان دیگر، تا زمانی که هزینه دادرسی پرداخت نشود، مرجع قضایی مکلف به رسیدگی به دعوا نیست، مگر در موارد خاص که قانون استثنائاتی را پیش بینی کرده باشد، مانند درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی. فاکتورهای متعددی بر میزان این هزینه تأثیرگذارند که شامل نوع دعوا (مالی یا غیرمالی)، مرحله رسیدگی (بدوی، تجدیدنظر، فرجام خواهی)، و مرجع رسیدگی کننده (دادگاه عمومی، شورای حل اختلاف، دیوان عدالت اداری) می شود.

عدم پرداخت هزینه دادرسی، مانعی جدی بر سر راه رسیدگی به دعاوی است و پرونده تا زمان واریز این مبلغ، به جریان نخواهد افتاد.

این فرآیند پرداخت، از طریق سامانه های الکترونیکی قضایی به سادگی قابل انجام است و به کاربران اجازه می دهد تا با سرعت و دقت بیشتری امور مربوط به پرونده خود را پیگیری کنند. درک صحیح از این مفهوم و نحوه پرداخت آن، گام نخست در هر اقدام حقوقی است.

تفاوت اساسی دعاوی مالی و غیرمالی: چرا این تمایز مهم است؟

شناخت تفاوت میان دعاوی مالی و غیرمالی برای تعیین هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی و همچنین درک فرآیند قضایی بسیار حیاتی است. این تمایز، نه تنها بر نحوه محاسبه هزینه ها اثرگذار است، بلکه روی صلاحیت مراجع قضایی و حتی نحوه اجرای حکم نیز تأثیر می گذارد.

دعوای مالی چیست؟

دعوای مالی به پرونده هایی گفته می شود که خواسته اصلی آن، مستقیماً به پول یا اموال قابل تقویم به پول مربوط می شود و هدف از طرح آن، تحصیل مال یا به دست آوردن نفع مالی است. در این نوع دعاوی، ارزش خواسته مشخص و قابل محاسبه است. مثال های رایج دعاوی مالی عبارتند از:

• مطالبه وجه چک یا سفته
• مطالبه مهریه
• درخواست مطالبه خسارت (مثلاً خسارت ناشی از عدم انجام تعهد)
• مطالبه اجرت المثل ایام تصرف

در دعاوی مالی، هزینه دادرسی بر اساس درصدی از ارزش خواسته (مبلغ مورد مطالبه) تعیین می شود. این درصد بر حسب مرحله رسیدگی (بدوی، تجدیدنظر و فرجام خواهی) متفاوت است و هرچه بهای خواسته بیشتر باشد، هزینه دادرسی نیز افزایش می یابد.

دعوای غیرمالی چیست؟

دعوای غیرمالی، به پرونده هایی اطلاق می شود که خواسته اصلی آن ها، به طور مستقیم ارزش پولی مشخص و قابل تقویمی ندارد و هدف از طرح آن، دستیابی به یک حق یا وضعیت حقوقی است، نه کسب مال. اگرچه ممکن است نتیجه غیرمستقیم برخی دعاوی غیرمالی، پیامدهای مالی نیز داشته باشد، اما ماهیت خود خواسته، مالی نیست. برخی از پرکاربردترین دعاوی غیرمالی عبارتند از:

• طلاق (یک طرفه یا توافقی)
• حضانت فرزند
• ابطال سند رسمی
• الزام به تنظیم سند رسمی
• تخلیه ملک (در مواردی که بهای خواسته صرفاً تخلیه است، نه مطالبه اجور معوقه)
• خلع ید (که در آن صرفاً رفع تصرف غیرقانونی مدنظر است و بهای ملک مستقلاً مورد تقویم قرار نمی گیرد)
• تصرف عدوانی
• فسخ قرارداد (در مواردی که ارزش مالی مشخصی مستقیماً مطالبه نمی شود)
• تغییر نام یا نام خانوادگی
• اثبات نسب

در دعاوی غیرمالی، بر خلاف دعاوی مالی، هزینه دادرسی بر اساس درصدی از بهای خواسته محاسبه نمی شود. بلکه این هزینه ها به صورت مبلغی ثابت یا در یک بازه مشخص، تعیین و دریافت می گردد. این تفاوت، دلیل اصلی اهمیت تمایز میان این دو نوع دعوا است، زیرا برآورد هزینه ها را به کلی تغییر می دهد.

هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی در سال ۱۴۰۴: مبلغ دقیق و جزئیات

یکی از مهم ترین اطلاعاتی که مراجعان به سیستم قضایی نیاز دارند، مبلغ دقیق هزینه های دادرسی است. بر اساس قانون بودجه سال 1404 کل کشور و به طور خاص، جدول شماره 16 این قانون، هزینه های دادرسی و تعرفه های خدمات قضایی در بخش های مختلف، از جمله دعاوی غیرمالی، نسبت به سال 1403 افزایشی نداشته و مطابق نرخ های سال گذشته محاسبه می شوند. این شفافیت در بخشنامه های رئیس قوه قضاییه نیز منعکس شده است.

مبلغ مصوب هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی

به طور کلی، هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی، درخواست تأمین دلیل و تأمین خواسته در کلیه مراجع قضایی، بسته به نوع دعوا، از 400,000 ریال تا 1,800,000 ریال تعیین شده است. این بازه شامل موارد متعددی می شود که در ادامه به تفکیک مراحل و مراجع رسیدگی بررسی خواهیم کرد.

عوامل مؤثر بر تعیین مبلغ در بازه مشخص

اگرچه هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی در یک بازه مشخص قرار می گیرد، عوامل زیر می توانند بر تعیین مبلغ دقیق تر در این بازه تأثیرگذار باشند:

• نوع و ماهیت دعوای غیرمالی: برخی دعاوی خاص، با توجه به پیچیدگی و اهمیت حقوقی شان، ممکن است در سقف این بازه یا حتی با تعرفه های کمی متفاوت محاسبه شوند.
• مرجع رسیدگی کننده: هزینه ها بسته به اینکه پرونده در دادگاه های عمومی، خانواده، شورای حل اختلاف یا دیوان عدالت اداری مطرح شود، متغیر است.
• مرحله دادرسی: هزینه دادرسی در مرحله بدوی، تجدیدنظر، فرجام خواهی و سایر مراحل، متفاوت خواهد بود.
• موضوع خواسته و پیچیدگی آن: هرچند ذاتاً غیرمالی است، اما پیچیدگی های حقوقی و اداری مرتبط با خواسته می تواند در تعیین هزینه نهایی نقش داشته باشد.

جدول تفکیکی هزینه های دادرسی دعاوی غیرمالی در مراجع و مراحل مختلف (سال 1404)

در جدول زیر، جزئیات هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی و همچنین هزینه های مرتبط در مراجع و مراحل مختلف قضایی طبق جدول شماره 16 قانون بودجه سال 1404 ارائه شده است:

عنوان خدمت قضایی	مرجع رسیدگی کننده / مرحله	مبلغ (به ریال)	توضیحات
هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی	کلیه مراجع قضایی (بدوی، تجدیدنظر)	از 400,000 تا 1,800,000	طبق بخشنامه رئیس قوه قضاییه
درخواست تأمین دلیل و تأمین خواسته	کلیه مراجع قضایی	از 400,000 تا 1,800,000	اگر خواسته غیرمالی باشد
هزینه اجرای احکام دعاوی غیرمالی	اجرای احکام مدنی	از 400,000 تا 1,800,000	برای احکامی که محکوم به آن تقویم نشده است
هزینه اجرای آرا و تصمیمات مراجع غیردادگستری	اجرای احکام مدنی	از 400,000 تا 1,800,000	اگر تصمیم غیرمالی باشد
تقدیم دادخواست به دیوان عدالت اداری	شعب بدوی دیوان	200,000	برای شکایات علیه نهادهای دولتی با خواسته غیرمالی
تقدیم دادخواست تجدیدنظر به دیوان عدالت اداری	شعب تجدیدنظر دیوان	400,000	برای اعتراض به آرای بدوی دیوان
هزینه اعتراض و درخواست تجدیدنظر از قرارهای قابل تجدیدنظر	دادگاه و دیوان عالی کشور	300,000	مربوط به قرارهای صادر شده در پرونده های غیرمالی
هزینه اعاده دادرسی کیفری	دیوان عالی کشور	500,000	در صورتی که ماهیت درخواست اعاده دادرسی به پرونده های غیرمالی کیفری مربوط باشد
هزینه دادرسی در مرحله تجدیدنظر از احکام کیفری	مراجع تجدیدنظر	300,000	در پرونده های کیفری غیرمالی
هزینه رسیدگی در شورای حل اختلاف	شورای حل اختلاف	تعدادی از دعاوی غیرمالی در حدود صلاحیت شورا، با هزینه کمتر (معمولا 100,000 تا 200,000 ریال)	بر اساس بخشنامه سالیانه و با هدف ترویج صلح و سازش
بهای اوراق دادخواست و اظهارنامه و برگ اجرائیه دادگاه ها	برای هر برگ	20,000	هزینه تهیه برگه های لازم
هزینه صدور گواهی از دفاتر مراجع قضایی	هر گواهی	50,000	مثل گواهی تجرد، گواهی عدم سابقه طلاق و…
هزینه درخواست تصویر از اوراق پرونده	هر برگ	50,000	در صورت نیاز به رونوشت از مدارک پرونده

این ارقام، مرجع اصلی برای برآورد هزینه های دادرسی در دعاوی غیرمالی هستند. البته همواره توصیه می شود قبل از هر اقدام، با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا وکیل متخصص، از آخرین و دقیق ترین مبالغ مربوط به پرونده خود مطلع شوید.

مثال های عملی از هزینه های دادرسی دعاوی غیرمالی پرکاربرد

برای درک بهتر هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی، بررسی مثال های رایج در مراجع قضایی می تواند بسیار مفید باشد. این مثال ها به شما کمک می کنند تا برآوردی واقع بینانه از هزینه های احتمالی پرونده خود داشته باشید.

هزینه دادرسی دعوای طلاق

دعاوی طلاق، چه به صورت طلاق توافقی باشد و چه طلاق از سوی زوج یا زوجه، از جمله دعاوی غیرمالی محسوب می شوند. در سال 1404، هزینه دادرسی برای ثبت دادخواست طلاق در مرحله بدوی، معمولاً در بازه تعیین شده برای دعاوی غیرمالی (400,000 تا 1,800,000 ریال) قرار می گیرد. این مبلغ، صرفاً مربوط به هزینه دادرسی است و شامل هزینه های جانبی مانند مشاوره اجباری قبل از طلاق، نظر کارشناس (در صورت نیاز به ارزیابی مال یا مسکن) و حق الوکاله وکیل نمی شود.

هزینه دادرسی دعوای حضانت

مطالبه یا تغییر حضانت فرزند نیز یک دعوای غیرمالی است. هزینه دادرسی این نوع پرونده ها در دادگاه خانواده، مشابه دعاوی طلاق و در همان بازه 400,000 تا 1,800,000 ریال برآورد می شود. این هزینه ثابت است و به تعداد فرزندان یا پیچیدگی پرونده از نظر ماهیت حضانت، بستگی مستقیم ندارد، هرچند ممکن است عوامل دیگر هزینه های جانبی را افزایش دهند.

هزینه دادرسی دعوای الزام به تنظیم سند رسمی

دعوای الزام به تنظیم سند رسمی ملک یا وسیله نقلیه، در صورتی که خواسته صرفاً الزام به انتقال سند باشد و خواهان بهای خواسته را تقویم نکند (یا به طور صحیح تقویم نشود و دادگاه آن را غیرمالی تشخیص دهد)، یک دعوای غیرمالی تلقی می شود. در این حالت، هزینه دادرسی آن در همان بازه 400,000 تا 1,800,000 ریال قرار می گیرد. البته لازم به ذکر است که در برخی موارد خاص، دادگاه ممکن است تشخیص دهد که این دعوا جنبه مالی دارد و هزینه دادرسی را بر اساس بهای خواسته (ارزش ملک) محاسبه کند که در آن صورت، مبلغ می تواند بسیار بیشتر باشد.

هزینه دادرسی دعوای تخلیه ید / خلع ید

دعوای تخلیه ید (برای مستأجر) و خلع ید (برای متصرف غاصب)، اگر تنها خواسته اصلی، تخلیه یا رفع تصرف باشد و مطالبه اجور معوقه یا خسارت مالی مجزا از آن مطرح نشود، به عنوان دعوای غیرمالی تلقی می شود. هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی از این نوع نیز در بازه عمومی 400,000 تا 1,800,000 ریال قرار دارد. این هزینه، مستقل از ارزش ملک یا مدت تصرف است و صرفاً به ماهیت غیرمالی خواسته توجه دارد.

هزینه دادرسی دعاوی مربوط به ثبت احوال

دعاوی مربوط به ثبت احوال مانند تغییر نام، تغییر نام خانوادگی، ابطال شناسنامه، اثبات وقایع چهارگانه (ولادت، ازدواج، طلاق، فوت) و اثبات نسب، ماهیت غیرمالی دارند. هزینه دادرسی این دعاوی نیز در همان بازه کلی 400,000 تا 1,800,000 ریال تعیین می شود. این پرونده ها اغلب در دادگاه های خانواده یا حقوقی مطرح می شوند و فرآیند آن ها معمولاً با رعایت تشریفات خاصی همراه است.

برای هر یک از این مثال ها، در نظر داشته باشید که مبلغ ذکر شده صرفاً هزینه دادرسی است و سایر هزینه های احتمالی مانند حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی، یا هزینه های اجرای حکم (در صورت پیروزی در دعوا و نیاز به اجرا) به این مبالغ افزوده خواهند شد.

نحوه محاسبه و پرداخت هزینه های دادرسی دعاوی غیرمالی

فرآیند محاسبه و پرداخت هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی، به لطف خدمات الکترونیک قضایی، بسیار ساده تر و قابل دسترس تر شده است. آشنایی با این مراحل به خواهان کمک می کند تا بدون اتلاف وقت، امور مربوط به پرونده خود را پیش ببرد.

استفاده از سامانه ثنا و دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

برای شروع هرگونه دعوای حقوقی، از جمله دعاوی غیرمالی، خواهان ابتدا باید در سامانه ثنا ثبت نام کند. این سامانه، هویت افراد را تأیید و بستر لازم برای ابلاغ اوراق قضایی به صورت الکترونیکی را فراهم می آورد. پس از ثبت نام در سامانه ثنا، تمامی مراحل بعدی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. این دفاتر واسطه بین مردم و دادگستری هستند و مسئولیت ثبت دادخواست، دریافت ضمائم، و محاسبه و دریافت هزینه های دادرسی را بر عهده دارند.

مراحل ثبت دادخواست و پرداخت آنلاین

1. تنظیم دادخواست: خواهان باید دادخواست خود را با رعایت اصول قانونی و شکلی (که شامل مشخصات طرفین، خواسته، دلایل و مستندات می شود) تنظیم کند. این کار می تواند به کمک وکیل یا از طریق مشاوره های حقوقی انجام شود.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با در دست داشتن مدارک شناسایی و دادخواست تنظیم شده (یا تنظیم دادخواست در خود دفتر)، به یکی از این دفاتر مراجعه کنید.
3. ثبت دادخواست و محاسبه هزینه: کارشناسان دفتر خدمات قضایی، پس از بررسی دادخواست، نوع دعوا (مالی یا غیرمالی) را تشخیص داده و هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی را بر اساس تعرفه های مصوب (جدول شماره 16 قانون بودجه 1404) محاسبه می کنند.
4. پرداخت الکترونیکی: پرداخت هزینه های دادرسی به صورت الکترونیکی و از طریق کارت بانکی در همان دفاتر انجام می شود. پس از پرداخت، رسید الکترونیکی و شماره پرونده به خواهان تحویل داده می شود.
5. ارجاع به دادگاه: پس از تکمیل این مراحل، دادخواست به دادگاه صالح ارجاع داده شده و رسیدگی به پرونده آغاز می شود.

معرفی سامانه عدلیران برای محاسبه الکترونیکی هزینه ها

سامانه عدلیران (سایت قوه قضاییه) ابزارهایی را برای محاسبه الکترونیکی برخی هزینه های دادرسی ارائه می دهد. اگرچه ممکن است ابزار اختصاصی دقیقی برای تک تک دعاوی غیرمالی وجود نداشته باشد، اما می توان با استفاده از بخش محاسبه هزینه دادرسی در این سامانه، به برآورد کلی هزینه ها دست یافت. برای این منظور، معمولاً باید نوع دعوا و مرحله رسیدگی را انتخاب کنید تا سامانه مبلغ تقریبی را نمایش دهد. این ابزار به ویژه برای افرادی که قصد برنامه ریزی مالی دارند، مفید است.

معافیت از پرداخت هزینه دادرسی: شرایط اعسار

در نظام حقوقی ایران، راهکاری برای افرادی که توان مالی پرداخت هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی را ندارند، پیش بینی شده است. این راهکار، «اعسار از پرداخت هزینه دادرسی» نام دارد که به این دسته از افراد کمک می کند تا بتوانند به حق خود دسترسی پیدا کنند و ناتوانی مالی مانع احقاق حق آن ها نشود.

تعریف اعسار و چه کسانی می توانند از آن بهره مند شوند

اعسار، در لغت به معنای تنگدستی و ناتوانی مالی است و در اصطلاح حقوقی به وضعیتی گفته می شود که شخص (اعم از خواهان یا تجدیدنظرخواه) به دلیل عدم کفایت دارایی یا دسترسی به آن، قادر به پرداخت هزینه های دادرسی نیست. افرادی که می توانند از مزایای اعسار بهره مند شوند، معمولاً کسانی هستند که:

• دارایی کافی برای پرداخت هزینه های دادرسی را ندارند.
• یا دارایی آن ها به گونه ای است که فروش آن برای تأمین هزینه دادرسی، منجر به اختلال جدی در زندگی معیشتی آن ها یا خانواده شان می شود.

اثبات اعسار بر عهده مدعی اعسار است و او باید دلایل کافی برای اثبات تنگدستی خود ارائه دهد.

شرایط قانونی و مدارک مورد نیاز برای درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی

برای درخواست اعسار، شرایط و مدارک زیر عموماً لازم است:

1. تنظیم دادخواست اعسار: درخواست اعسار باید در قالب یک دادخواست جداگانه یا همراه با دادخواست اصلی دعوا مطرح شود. این دادخواست به دادگاه صالح ارائه می گردد.
2. استشهادیه اعسار: مهم ترین مدرک برای اثبات اعسار، استشهادیه است. این استشهادیه باید توسط حداقل دو شاهد معتبر و مطلع از وضعیت مالی متقاضی اعسار امضا و اطلاعات مربوط به عدم توانایی مالی او را تأیید کنند. این شهود نباید از بستگان نزدیک متقاضی باشند.
3. لیست کامل دارایی ها: متقاضی باید لیست دقیقی از تمام اموال منقول و غیرمنقول، حساب های بانکی، مطالبات و هر نوع دارایی دیگر خود ارائه دهد.
4. لیست کامل بدهی ها: ارائه لیست بدهی ها و تعهدات مالی نیز برای نشان دادن وضعیت مالی نامناسب ضروری است.
5. مدارک شغلی و درآمدی: در صورت وجود شغل و درآمد، مستندات مربوط به آن نیز باید ارائه شود تا دادگاه بتواند وضعیت مالی فرد را به طور کامل ارزیابی کند.

دادگاه پس از بررسی مدارک و شنیدن اظهارات شهود و طرف مقابل (در صورت لزوم)، در مورد قبول یا رد درخواست اعسار تصمیم گیری می کند.

نحوه طرح دادخواست اعسار

دادخواست اعسار می تواند به دو شکل مطرح شود:

• همزمان با دادخواست اصلی: در این حالت، دادخواست اعسار در همان اوراق دادخواست اصلی قید می شود و دادگاه ابتدا به موضوع اعسار رسیدگی می کند.
• به صورت جداگانه: می توان ابتدا دادخواست اصلی را بدون پرداخت هزینه دادرسی تقدیم کرد و سپس دادخواست جداگانه ای برای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی ارائه داد. در این صورت، رسیدگی به دعوای اصلی تا زمان تعیین تکلیف اعسار متوقف خواهد ماند.

آثار پذیرش اعسار: در صورت پذیرش دادخواست اعسار، متقاضی از پرداخت تمام یا بخشی از هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی معاف می شود. این معافیت می تواند به صورت کلی یا اقساطی باشد. همچنین، اگر فرد در دعوای اصلی پیروز شود و طرف مقابل به پرداخت هزینه های دادرسی محکوم گردد، هزینه دادرسی که قبلاً متقاضی اعسار از پرداخت آن معاف شده بود، از محکوم علیه دریافت و به حساب دولت واریز می شود.

هزینه های جانبی احتمالی در دعاوی غیرمالی (فراتر از دادرسی)

تمرکز اصلی این مقاله بر هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی بود، اما نباید از نظر دور داشت که طرح و پیگیری یک دعوای حقوقی، حتی از نوع غیرمالی، ممکن است با هزینه های جانبی دیگری نیز همراه باشد. این هزینه ها، بخشی جدایی ناپذیر از فرآیند قضایی هستند و آگاهی از آن ها برای برنامه ریزی مالی اهمیت دارد.

حق الوکاله وکیل (اهمیت مشاوره حقوقی)

یکی از مهم ترین هزینه های جانبی، حق الوکاله وکیل است. اگرچه استفاده از وکیل در بسیاری از دعاوی اجباری نیست، اما حضور یک وکیل متخصص می تواند شانس موفقیت در پرونده را به طور چشمگیری افزایش داده و از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری کند. تعرفه حق الوکاله وکلا بر اساس آیین نامه های مصوب و توافق بین موکل و وکیل تعیین می شود که معمولاً با توجه به نوع دعوا، پیچیدگی پرونده، مرحله رسیدگی و سابقه وکیل متغیر است. برای دعاوی غیرمالی، ممکن است حق الوکاله به صورت مقطوع یا بر اساس ساعت کاری محاسبه شود.

هزینه کارشناسی (در صورت لزوم و نحوه پرداخت آن)

در برخی دعاوی غیرمالی، ممکن است دادگاه برای روشن شدن ابعاد فنی یا تخصصی موضوع، به نظریه کارشناسی نیاز پیدا کند. به عنوان مثال، در پرونده های مربوط به ابطال سند، ممکن است نیاز به کارشناسی خط یا اصالت سند باشد. هزینه کارشناسی توسط دادگاه تعیین و معمولاً به عهده طرفی است که درخواست کارشناسی داده یا طرفی که دادگاه او را مسئول تشخیص می دهد. این هزینه باید قبل از ارجاع موضوع به کارشناس، پرداخت شود.

هزینه نشر آگهی (در موارد مجهول المکان بودن خوانده)

اگر خوانده دعوا مجهول المکان باشد (یعنی آدرس مشخصی از او در دسترس نباشد)، دادگاه ممکن است دستور نشر آگهی ابلاغ را در روزنامه های کثیرالانتشار صادر کند. هزینه این آگهی ها بر عهده خواهان است و بسته به تعداد و نوع روزنامه، متفاوت خواهد بود. این هزینه می تواند در پرونده های غیرمالی مانند طلاق غیابی یا اثبات نسب نیز مطرح شود.

هزینه های مربوط به ابلاغ و اخطاریه

با وجود الکترونیکی شدن ابلاغ ها از طریق سامانه ثنا، در برخی موارد خاص، ابلاغ به صورت فیزیکی یا از طریق مراجع انتظامی لازم می شود که ممکن است هزینه های اندکی در پی داشته باشد. همچنین، هزینه های مربوط به درخواست استعلامات مختلف از نهادها و سازمان ها (مانند اداره ثبت احوال یا اداره ثبت اسناد) نیز می تواند در دسته هزینه های جانبی قرار گیرد.

هزینه کپی از اوراق پرونده و گواهی ها

در طول رسیدگی به پرونده، ممکن است نیاز به تهیه کپی از اوراق پرونده یا دریافت گواهی های مختلف از دفاتر مراجع قضایی باشد که هر یک هزینه مشخصی دارند. این هزینه ها هرچند جزئی به نظر می رسند، اما در طولانی مدت می توانند مبلغ قابل توجهی را تشکیل دهند.

مدیریت این هزینه های جانبی به همان اندازه مهم است که آگاهی از هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی. لذا برنامه ریزی جامع مالی و مشورت با متخصصین حقوقی برای برآورد تمامی جوانب مالی یک پرونده، امری ضروری است.

سوالات متداول

در این بخش به برخی از پرسش های رایج درباره هزینه های دادرسی دعاوی غیرمالی پاسخ می دهیم:

آیا هزینه های دادرسی دعاوی غیرمالی در سال 1404 نسبت به سال گذشته تغییری کرده است؟

خیر، بر اساس جدول شماره 16 قانون بودجه سال 1404 کل کشور و بخشنامه های مربوطه، هزینه های دادرسی دعاوی غیرمالی در سال 1404 نسبت به سال 1403 تغییری نکرده و ثابت مانده است. این هزینه ها همچنان در بازه 400,000 تا 1,800,000 ریال (بسته به نوع دعوا و مرجع) محاسبه می شوند.

اگر در دعوای غیرمالی پیروز شوم، آیا می توانم هزینه های دادرسی را از طرف مقابل بگیرم؟

بله، در صورت پیروزی در دعوا، می توانید از دادگاه درخواست کنید که خوانده را به پرداخت هزینه های دادرسی (شامل هزینه هایی که خودتان پرداخت کرده اید و نیز هزینه های قانونی که به موجب حکم دادگاه به شما تعلق گرفته است) محکوم کند. این هزینه ها تحت عنوان خسارات دادرسی از طرف مقابل مطالبه می شود.

آیا هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی در تمام شهرها یکسان است؟

بله، تعرفه های هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی که توسط قوه قضاییه و در قانون بودجه مصوب می شوند، در سراسر کشور یکسان و لازم الاجرا هستند و تفاوت جغرافیایی در این خصوص وجود ندارد.

برای دعاوی غیرمالی در شورای حل اختلاف، هزینه دادرسی چقدر است؟

دعاوی غیرمالی که در حدود صلاحیت شورای حل اختلاف قرار می گیرند، معمولاً هزینه دادرسی کمتری نسبت به دادگاه های عمومی دارند. این مبلغ معمولاً در حدود 100,000 تا 200,000 ریال است و هدف از آن تسهیل دسترسی به عدالت و ترویج صلح و سازش است. اگر پرونده با سازش مختومه شود، نیمی از این هزینه نیز به طرفین عودت داده می شود.

چگونه از جدیدترین تعرفه ها مطلع شوم؟

همواره بهترین راه برای اطلاع از جدیدترین تعرفه ها و بخشنامه ها، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، سایت رسمی قوه قضاییه (عدلیران)، یا مشورت با وکیل متخصص است. تغییرات معمولاً سالیانه و در قالب قانون بودجه اعلام می شوند، اما بخشنامه های اجرایی نیز ممکن است جزئیاتی را مشخص کنند.

نتیجه گیری

آگاهی از هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی و تمامی جوانب آن، گام نخست برای ورود آگاهانه به هر فرآیند حقوقی است. همانطور که در این مقاله به تفصیل بررسی شد، هزینه های دادرسی دعاوی غیرمالی در سال 1404 بر اساس قانون بودجه و بخشنامه های رئیس قوه قضاییه، نسبت به سال گذشته تغییری نداشته و در بازه ای ثابت، معمولاً بین 400,000 ریال تا 1,800,000 ریال، تعیین شده اند. این مبلغ بسته به مرجع رسیدگی کننده و مرحله دادرسی می تواند متفاوت باشد.

تشخیص تفاوت دعاوی مالی و غیرمالی برای برآورد دقیق هزینه ها ضروری است، چرا که نحوه محاسبه آن ها کاملاً متفاوت است. فرآیند پرداخت این هزینه ها از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و سامانه ثنا به سادگی قابل انجام است. همچنین، راهکار اعسار برای افرادی که توانایی مالی پرداخت این هزینه ها را ندارند، پیش بینی شده تا دسترسی به عدالت برای همه اقشار جامعه فراهم باشد.

به یاد داشته باشید که علاوه بر هزینه های دادرسی، ممکن است هزینه های جانبی دیگری نظیر حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی، یا هزینه های نشر آگهی نیز در طول پرونده به وجود آیند. بنابراین، برنامه ریزی جامع و کسب مشاوره حقوقی تخصصی از یک وکیل مجرب، قبل از هرگونه اقدام قانونی، به شما کمک می کند تا با دیدی بازتر و اطمینان خاطر بیشتری در مسیر احقاق حق خود قدم بردارید و از بروز ابهامات و خطاهای احتمالی جلوگیری کنید.