دریافت مهریه بعد از فوت شوهر

پس از فوت همسر، حق مطالبه مهریه همچنان برای زن پابرجاست و این حق به عنوان یک دین ممتاز از ترکه متوفی قابل وصول است. بسیاری تصور می کنند فوت شوهر به معنای از بین رفتن حق مهریه است، اما قانون و شرع این حق مالی را برای زن حفظ کرده اند. این مقاله به تفصیل به چگونگی و شرایط قانونی مطالبه مهریه پس از فوت همسر می پردازد و راهنمایی جامع برای زنان و ورثه ارائه می دهد.

مبانی قانونی و ماهیت مهریه پس از فوت همسر

مهریه، که ریشه در شرع و قانون مدنی ایران دارد، به محض وقوع عقد نکاح به مالکیت زن در می آید. این حق مالی، نه هدیه و نه بخشش است، بلکه تعهدی است که زوج در قبال زوجه بر عهده می گیرد. درک ماهیت قانونی مهریه، به خصوص در شرایط پس از فوت شوهر، برای مطالبه صحیح آن ضروری است.

مهریه چیست و چه زمانی به زن تعلق می گیرد؟

مطابق ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی، هر چیزی که ارزش مالی داشته و قابل تملک باشد، می تواند به عنوان مهریه تعیین شود. این مال می تواند شامل وجه نقد، سکه، طلا، اموال منقول یا غیرمنقول باشد. به محض خواندن صیغه عقد نکاح، مهریه به مالکیت زن در می آید و زن می تواند هرگونه تصرفی در آن بنماید.

زمان تعلق مهریه به زن، به محض وقوع عقد است (مطابق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی). این به آن معناست که حتی اگر زوجین قبل از فوت شوهر نزدیکی نکرده باشند، مهریه به طور کامل به زن تعلق می گیرد و مانند وضعیت طلاق، به نصف تقلیل نمی یابد. مهریه به عنوان یک بدهی بر گردن شوهر قرار دارد و فوت او، این دین را از بین نمی برد.

تأیید قانونی و شرعی حق مطالبه مهریه پس از فوت شوهر

قانون گذار ایران صراحتاً حق زن برای مطالبه مهریه را حتی پس از فوت همسرش به رسمیت شناخته است. فوت شوهر، مانع از وصول مهریه توسط زن نمی شود؛ بلکه مهریه در این حالت به یک دین ممتاز تبدیل شده و باید از محل ترکه (اموال به جا مانده) متوفی پرداخت گردد. این موضوع در قوانین مرتبط با ارث و دیون متوفی نیز منعکس شده و بر جنبه شرعی آن نیز تأکید فراوانی وجود دارد.

اولویت پرداخت مهریه از ترکه متوفی

هنگامی که شخصی فوت می کند، اموالی که از او به جا می ماند (ترکه) پیش از تقسیم میان ورثه، ابتدا صرف پرداخت دیون و تکالیف قانونی او می شود. در این میان، مهریه زن به عنوان یک دین ممتاز، از اولویت بالایی برخوردار است. ماده ۸۶۹ قانون مدنی و ماده ۲۲۶ قانون امور حسبی ترتیب پرداخت دیون متوفی را به این شرح بیان می کنند:

1. هزینه های مربوط به کفن و دفن متوفی و تجهیز او.
2. دیون ممتاز، که شامل مهریه زن نیز می شود.
3. سایر دیون متوفی (مانند بدهی به افراد دیگر).
4. در نهایت، اگر چیزی از ترکه باقی بماند، میان ورثه تقسیم می شود.

این اولویت بندی بدان معناست که تا زمانی که مهریه زن از محل ترکه پرداخت نشده باشد، ورثه حق ندارند سهم الارث خود را دریافت کنند. اگر ترکه متوفی برای پرداخت تمامی دیون کافی نباشد، مهریه زن به نسبت با سایر دیون ممتاز (در صورت وجود) پرداخت می شود. ورثه هیچ گونه مسئولیتی در قبال پرداخت مهریه از اموال شخصی خود ندارند.

مهریه زن، پس از فوت شوهر، جزو دیون ممتاز متوفی محسوب شده و پرداخت آن بر هرگونه تقسیم ارث میان ورثه، اولویت دارد. این حق، حتی در صورت عدم نزدیکی نیز، به طور کامل به زن تعلق می گیرد.

گام های عملی برای مطالبه و دریافت مهریه پس از فوت شوهر

برای زنی که قصد مطالبه مهریه خود را پس از فوت همسرش دارد، آگاهی از مراحل قانونی و مدارک مورد نیاز از اهمیت بالایی برخوردار است. این فرآیند می تواند از طریق دو مرجع اصلی، یعنی اداره ثبت یا دادگاه خانواده، پیگیری شود.

مدارک لازم برای شروع فرآیند مطالبه مهریه

قبل از هر اقدامی، جمع آوری مدارک زیر ضروری است:

• اصل سند ازدواج رسمی (که مهریه در آن قید شده است).
• شناسنامه و کارت ملی زن (مدعی مهریه).
• گواهی فوت رسمی شوهر (که از اداره ثبت احوال صادر می شود).
• گواهی انحصار وراثت (جهت شناسایی تمامی ورثه متوفی و میزان سهم الارث هر یک).
• در صورت نیاز، هرگونه سند یا مدرک دیگری که دال بر وجود اموال یا دارایی از متوفی باشد.

روش های قانونی مطالبه مهریه

۱. مطالبه از طریق اجرای ثبت (برای سند رسمی ازدواج)

اگر سند ازدواج به صورت رسمی تنظیم شده باشد، زن می تواند مطالبه مهریه را از طریق اجرای ثبت پیگیری کند. این روش معمولاً سریع تر و ساده تر است، به خصوص اگر متوفی اموال مشخص و قابل توقیفی داشته باشد.

1. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج: زن باید با در دست داشتن مدارک لازم به دفترخانه ای که عقد ازدواج در آن ثبت شده، مراجعه و درخواست صدور اجرائیه مهریه کند.
2. صدور اجرائیه: سردفتر پس از بررسی مدارک، اجرائیه مهریه را صادر می کند. این اجرائیه به ورثه متوفی ابلاغ می شود.
3. ابلاغ به ورثه و توقیف ترکه: ورثه ده روز مهلت دارند تا پس از ابلاغ اجرائیه، نسبت به پرداخت مهریه یا معرفی اموال متوفی برای توقیف اقدام کنند. در صورت عدم اقدام، زن می تواند درخواست توقیف ترکه متوفی (اموال و دارایی های او) را بدهد.
4. مزایا و محدودیت ها: مزیت این روش، سرعت و عدم نیاز به دادرسی قضایی پیچیده است. اما محدودیت آن زمانی آشکار می شود که ترکه مشخص و قابل توقیفی وجود نداشته باشد یا ورثه از معرفی اموال خودداری کنند. در این صورت، پیگیری از طریق دادگاه ضروری خواهد بود.
5. هزینه ها: هزینه های مربوط به اجرای ثبت معمولاً معادل یک بیستم مبلغ مهریه (در صورت ارزش گذاری) است.

۲. مطالبه از طریق دادگاه خانواده (در صورت عدم موفقیت از ثبت یا پیچیدگی پرونده)

در صورتی که مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت به نتیجه نرسد یا پرونده از ابتدا پیچیدگی های خاصی داشته باشد (مانند عدم وجود سند رسمی یا اختلافات بر سر ترکه)، زن باید از طریق دادگاه خانواده اقدام کند.

1. تنظیم دادخواست: زن باید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را تنظیم و به طرفیت تمامی ورثه متوفی تقدیم کند.
2. مراحل رسیدگی در دادگاه: دادگاه پس از دریافت دادخواست، جلسات رسیدگی را تشکیل می دهد. در این جلسات، وجود حق مهریه و میزان آن بررسی می شود. پس از بررسی مدارک و شنیدن دفاعیات طرفین، دادگاه رأی صادر می کند.
3. صدور حکم و اجرای آن: در صورت صدور حکم به نفع زن، وی می تواند با مراجعه به واحد اجرای احکام دادگستری، نسبت به توقیف و فروش اموال متوفی اقدام و مهریه خود را دریافت کند.
4. هزینه های دادرسی: هزینه دادرسی در دادگاه خانواده، معادل سه و نیم درصد از مبلغ کل مهریه است. در صورت اعسار، زن می تواند درخواست تقسیط یا معافیت از پرداخت هزینه ها را بدهد.

نحوه محاسبه مهریه پس از فوت شوهر

محاسبه مهریه، به ویژه زمانی که مهریه به صورت سکه، طلا یا وجه نقد در سال های دور تعیین شده باشد، اهمیت زیادی پیدا می کند. مبنای محاسبه ارزش مهریه، نرخ روز پرداخت آن است، نه تاریخ عقد یا تاریخ فوت. این موضوع با توجه به نوسانات ارزش پول و سکه، برای زن بسیار حیاتی است.

بر اساس رأی وحدت رویه شماره ۷۷۳ هیئت عمومی دیوان عالی کشور، ملاک محاسبه مهریه به نرخ روز، زمان پرداخت آن است. یعنی اگر مهریه مثلاً ۱۰۰ سکه باشد، ارزش این ۱۰۰ سکه در تاریخ پرداخت محاسبه و به زن پرداخت می شود. برای محاسبه مهریه وجه نقد نیز از فرمول تعدیل مهریه به نرخ روز (بر اساس شاخص بانک مرکزی) استفاده می شود.

این تعدیل، به زن کمک می کند تا با وجود گذشت زمان و تورم، ارزش واقعی مهریه اش حفظ شود و دچار ضرر و زیان نگردد. ورثه متوفی، مکلف به پرداخت مهریه به نرخ روز از محل ترکه هستند.

مسئولیت پرداخت، چالش ها و نکات حقوقی ویژه

مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، می تواند با چالش ها و پیچیدگی های حقوقی خاصی همراه باشد که آگاهی از آن ها برای زن و ورثه ضروری است. این بخش به بررسی جزئیات مسئولیت پرداخت و نکات مهم حقوقی در این خصوص می پردازد.

مسئول پرداخت مهریه: صرفاً از محل ترکه متوفی

باید به صراحت و وضوح بیان کرد که ورثه متوفی، شخصاً و از اموال شخصی خود هیچ گونه مسئولیتی در قبال پرداخت مهریه همسر متوفی ندارند. مسئولیت پرداخت مهریه، تنها و تنها از محل اموال به جا مانده از شوهر (ترکه) است. این نکته بسیار حائز اهمیت است و بسیاری از ورثه و حتی افراد درگیر این پرونده ها، دچار اشتباه می شوند. اگر پس از فوت شوهر، تنها یک خودرو به ارزش مشخص از او باقی مانده باشد و مهریه زن بیش از آن باشد، زن تنها تا سقف ارزش آن خودرو می تواند مهریه اش را مطالبه کند و ورثه ملزم به پرداخت مازاد آن از اموال شخصی خود نیستند.

آیا می توان مهریه را از پدرشوهر یا سایر بستگان مطالبه کرد؟

پاسخ قاطعانه به این پرسش، خیر است. مطالبه مهریه صرفاً از محل ترکه متوفی امکان پذیر است. بنابراین، نه پدرشوهر و نه هیچ یک از خویشاوندان دیگر شوهر، مسئولیتی در قبال پرداخت مهریه همسر او ندارند. مگر در یک حالت خاص: اگر پدرشوهر یا سایر بستگان از متوفی (شوهر) ارث برده باشند، در این صورت مهریه زن از سهم الارث خودِ متوفی که به این بستگان منتقل شده است، قابل مطالبه خواهد بود. اما این مطالبه نیز نه از اموال شخصی آن ها، بلکه از همان سهم الارثی است که به آن ها رسیده است.

به عنوان مثال، اگر شوهر قبل از پدرش فوت کند، هیچ ارثی از پدر به او نمی رسد (زیرا باید در زمان فوت پدر، در قید حیات باشد) و بنابراین مهریه از این محل قابل وصول نیست. اما اگر پدرشوهر پس از فوت شوهر، فوت کند و سهم الارثی از پدرشوهر به شوهر فوت شده می رسید (که به ورثه او منتقل شده)، زن می تواند مهریه اش را از این سهم الارث مطالبه کند.

چالش کمبود یا عدم وجود ترکه

یکی از بزرگترین چالش ها در مسیر مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، کمبود یا عدم وجود ترکه کافی برای پرداخت کامل مهریه است. در چنین شرایطی، زن تنها می تواند تا سقف اموال موجود، مهریه اش را دریافت کند و برای باقی مانده آن، هیچ راه قانونی برای مطالبه از ورثه یا سایر افراد وجود ندارد.

این موضوع اهمیت آگاهی از وضعیت مالی زوج در زمان عقد را به وضوح نشان می دهد. اگر مردی اموال و دارایی قابل توجهی نداشته باشد و مهریه سنگینی بر گردنش باشد، در صورت فوت او، زن ممکن است نتواند تمامی مهریه اش را وصول کند.

انتقال اموال توسط شوهر قبل از فوت با هدف فرار از دین

گاهی اوقات ممکن است شوهر با هدف فرار از دین مهریه، پیش از فوت خود، تمامی اموالش را به نام افراد دیگر (مانند فرزندان یا بستگان) منتقل کند. در چنین مواردی، زن می تواند با طرح دعوای حقوقی، ابطال معامله با قصد فرار از دین را از دادگاه بخواهد. اگر ثابت شود که انتقال اموال با این هدف صورت گرفته است، دادگاه می تواند حکم به ابطال این معاملات و بازگشت اموال به ترکه متوفی بدهد تا مهریه زن از آن محل پرداخت شود.

پیگیری این گونه پرونده ها پیچیدگی های حقوقی خاص خود را دارد و نیازمند جمع آوری مدارک و مستندات قوی برای اثبات قصد فرار از دین است.

مهریه زن دوم یا همسران متعدد متوفی

اگر متوفی دارای چند همسر (دائم یا موقت) بوده باشد، تمامی زوجات حق مطالبه مهریه خود را دارند. در پرداخت مهریه، هیچ گونه اولویتی بین زوجات وجود ندارد. به این معنا که مهریه زن اول بر مهریه زن دوم یا بالعکس، برتری نخواهد داشت. تمامی مهریه ها از محل ترکه متوفی و به نسبت مطالبه هر زن، پرداخت می شود. البته باید توجه داشت که زوجات دائم علاوه بر مهریه، از همسر خود ارث نیز می برند، در حالی که زوجات موقت تنها حق مهریه را دارند و از متوفی ارث نمی برند.

مطالبه مهریه پس از فوت زوجه

مهریه یک حق مالی است و مانند هر حق مالی دیگری، در صورت فوت صاحب آن (زوجه)، جزء ترکه او محسوب می شود. بنابراین، اگر زوجه در زمان حیات خود مهریه اش را مطالبه یا دریافت نکرده باشد، ورثه او می توانند پس از فوت زوجه، مهریه او را از زوج مطالبه کنند. این نکته، یکی از باورهای غلط رایج را اصلاح می کند که می پندارد با فوت زن، مهریه او از بین می رود. در واقع، مهریه حق مالی است که به وراث منتقل می شود و آن ها می توانند از شوهر (اگر در قید حیات باشد) یا از ترکه او (اگر او نیز فوت کرده باشد)، آن را مطالبه کنند.

نقش وصیت نامه در مطالبه مهریه

وصیت نامه متوفی می تواند شامل پرداخت دیون و تکالیف مالی باشد. اما باید توجه داشت که وصیت، تنها تا یک سوم از اموال متوفی نافذ است. مهریه زن، به عنوان دین ممتاز، حتی در صورت عدم ذکر در وصیت نامه، بر هرگونه وصیتی اولویت دارد و باید پیش از اجرای مفاد وصیت و تقسیم سهم الارث، از محل ترکه پرداخت شود. وصیت نامه نمی تواند حقوق مالی ممتاز مانند مهریه را نادیده بگیرد یا محدود کند.

سایر حقوق مالی زن پس از فوت شوهر

علاوه بر مهریه، زن پس از فوت همسرش از حقوق مالی دیگری نیز برخوردار است که شناخت آن ها برای حفظ حقوق قانونی وی حیاتی است. این حقوق، به زن کمک می کنند تا در دوران پس از فوت همسر، از حمایت های مالی لازم برخوردار باشد.

۱. سهم الارث زوجه

زن دائمی، علاوه بر مطالبه مهریه، از همسر متوفی خود ارث نیز می برد. میزان سهم الارث زوجه بستگی به وجود یا عدم وجود فرزند برای متوفی دارد:

• اگر متوفی دارای فرزند باشد، سهم الارث زن، یک هشتم از کلیه اموال منقول و غیرمنقول است.
• اگر متوفی فرزندی نداشته باشد، سهم الارث زن، یک چهارم از کلیه اموال منقول و غیرمنقول است.

این حق ارث، مجزا از مهریه است و به هیچ وجه با مطالبه مهریه از بین نمی رود یا کاهش نمی یابد. زن پس از پرداخت مهریه از ترکه، سهم الارث خود را نیز از باقیمانده ترکه دریافت می کند.

۲. استرداد جهیزیه

جهیزیه، اموالی است که زن از خانه پدری به خانه شوهر می آورد و مالکیت آن با خود زن است. پس از فوت شوهر، زن حق دارد تمامی اقلام جهیزیه خود را که موجود است، مسترد کند. برای این کار، لازم است زن مالکیت خود را بر جهیزیه اثبات کند. این اثبات معمولاً از طریق:

• سیاهه جهیزیه (لیست اقلام امضا شده توسط شاهدان یا شوهر).
• فاکتورهای خرید.
• شهادت شهود.

صورت می گیرد. ماده ۳۰ قانون مدنی به زن این حق را می دهد که به عنوان مالک، اموال خود را از تصرف دیگران خارج کند.

۳. اجرت المثل ایام زوجیت

اجرت المثل ایام زوجیت، مبلغی است که بابت کارهایی که زن در طول زندگی مشترک در منزل شوهر انجام داده است (مانند خانه داری، آشپزی، مراقبت از فرزندان) و شرعاً بر عهده او نبوده، به او تعلق می گیرد. شرط مطالبه اجرت المثل این است که زن ثابت کند این کارها را با قصد عدم تبرع (یعنی بدون قصد رایگان انجام دادن) و به دستور شوهر انجام داده است.

پس از فوت شوهر، زن می تواند دادخواست مطالبه اجرت المثل را به طرفیت ورثه از دادگاه خانواده تقدیم کند. ماده ۳۳۶ قانون مدنی مبنای قانونی این مطالبه است.

۴. نفقه ایام عده وفات

زن پس از فوت همسرش، باید دوران عده وفات را به مدت چهار ماه و ده روز رعایت کند. در طول این مدت، زن حق دریافت نفقه را دارد. این نفقه، از محل ترکه متوفی پرداخت می شود و مسئولیت پرداخت آن بر عهده ورثه است. ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی به صراحت این حق را برای زن پیش بینی کرده است.

۵. دریافت دیه و مستمری بازنشستگی (در صورت وجود)

در صورتی که فوت شوهر به دلیل حادثه یا جرمی اتفاق افتاده باشد، دیه به ورثه تعلق می گیرد که زن نیز جزو ورثه است و سهم خود را از دیه دریافت می کند. دیه، جزء ترکه متوفی محسوب نمی شود؛ بلکه به طور مستقل به ورثه پرداخت می شود.

همچنین، اگر شوهر متوفی تحت پوشش سازمان های بازنشستگی بوده باشد، همسر او (تا زمانی که ازدواج مجدد نکرده باشد) و فرزندان تحت تکفل او، مستمری بازنشستگی دریافت خواهند کرد. این مستمری نیز جزء ترکه نیست و بر اساس قوانین خاص سازمان های مربوطه به ذینفعان پرداخت می شود. میزان و شرایط دریافت مستمری، تابع قوانین صندوق بازنشستگی مورد نظر است.

لازم به ذکر است که مستمری یا حقوق بازنشستگی متوفی، از اموالی نیست که بتوان از آن مهریه را مطالبه کرد، زیرا این مبلغ، جزء ترکه متوفی محسوب نمی شود و به طور مستقیم به مستمری بگیران پرداخت می گردد.

توصیه های کاربردی برای مطالبه مهریه پس از فوت شوهر

پیگیری حقوقی مربوط به مهریه و سایر حقوق مالی پس از فوت شوهر، می تواند فرآیندی پیچیده و زمان بر باشد. رعایت نکات کاربردی و مشاوره با متخصصین حقوقی می تواند مسیر را هموارتر کند و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری نماید.

اهمیت مشاوره حقوقی با وکیل متخصص خانواده

با توجه به پیچیدگی قوانین خانواده، ارث و امور حسبی، حضور یک وکیل متخصص و باتجربه در این زمینه بسیار حیاتی است. وکیل می تواند در تمامی مراحل زیر به زن کمک کند:

• جمع آوری مدارک: اطمینان از کامل بودن و صحت تمامی مدارک لازم.
• تنظیم دادخواست: نگارش صحیح و دقیق دادخواست با استناد به مواد قانونی مربوطه.
• پیگیری پرونده: حضور در جلسات دادگاه و اجرای ثبت، دفاع از حقوق زن و پیگیری مراحل اجرایی.
• مشاوره تخصصی: ارائه راهنمایی های لازم در خصوص ابهامات حقوقی، احتمالات پرونده و بهترین مسیر اقدام.

مشاوره حقوقی نه تنها باعث صرفه جویی در زمان و هزینه می شود، بلکه شانس موفقیت در وصول مهریه و سایر حقوق را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد و از بروز مشکلات حقوقی بیشتر جلوگیری می کند.

سوالات و ابهامات رایج

در این بخش به برخی از پرسش های پرتکرار که ممکن است برای مخاطبان پیش بیاید، پاسخ داده می شود:

آیا در صورت فوت زوجه، مهریه به وراث او می رسد؟

بله، همانطور که پیشتر توضیح داده شد، مهریه یک حق مالی است و در صورت فوت زن، جزء ترکه او محسوب شده و ورثه زن می توانند آن را از شوهر (اگر در قید حیات باشد) یا از ترکه او (اگر او نیز فوت کرده باشد) مطالبه کنند.

اگر متوفی مالی نداشته باشد، آیا می توان مهریه را مطالبه کرد؟

خیر، در صورتی که شوهر هیچ گونه اموال و ترکه ای از خود برجای نگذاشته باشد، عملاً مطالبه مهریه امکان پذیر نخواهد بود، زیرا ورثه مسئولیتی برای پرداخت از اموال شخصی خود ندارند. این یکی از چالش های بزرگ در این پرونده ها است.

ملاک محاسبه مهریه سکه چیست؟ نرخ روز فوت یا نرخ روز پرداخت؟

همانطور که توضیح داده شد، ملاک محاسبه مهریه سکه، نرخ روز پرداخت آن است، نه تاریخ فوت. این امر به دلیل حفظ ارزش واقعی مهریه در برابر تورم و نوسانات بازار است.

چه مدت پس از فوت شوهر می توان مهریه را مطالبه کرد؟

برای مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، محدودیت زمانی مشخصی در قانون وجود ندارد. این حق در هر زمان که زن بخواهد، قابل مطالبه و پیگیری است. با این حال، تعلل بیش از حد ممکن است فرآیند جمع آوری مدارک و اثبات وجود ترکه را دشوارتر کند.

آیا انتقال اموال قبل از فوت توسط شوهر، همیشه قابل ابطال است؟

خیر، ابطال انتقال اموال به دلیل فرار از دین، نیازمند اثبات قصد شوهر برای فرار از دین مهریه است. این اثبات باید توسط زن در دادگاه صورت گیرد و فرآیند حقوقی پیچیده ای دارد. صرف انتقال اموال به نام دیگران، لزوماً به معنای فرار از دین نیست.

در صورتی که مهریه یک جلد کلام الله مجید باشد، چگونه مطالبه می شود؟

اگر مهریه فقط و منحصراً یک جلد کلام الله مجید تعیین شده باشد و هیچ ارزش ریالی یا مالی دیگری برای آن در نظر گرفته نشده باشد، زن صرفاً می تواند همان یک جلد قرآن را مطالبه کند. اما اگر کلام الله مجید به عنوان قسمتی از مهریه (مثلاً به علاوه سکه) تعیین شده باشد یا عرفاً ارزش مادی مشخصی برای آن در زمان عقد در نظر گرفته شده باشد، مطالبه آن به نسبت ارزش مالی آن در زمان فوت یا پرداخت انجام می شود.

آیا مهریه از حقوق بازنشستگی متوفی قابل وصول است؟

خیر، حقوق بازنشستگی یا مستمری، جزء ترکه متوفی محسوب نمی شود و به طور مستقیم به ذینفعان (همسر، فرزندان تحت تکفل و گاهی والدین) پرداخت می گردد. بنابراین، مهریه از این محل قابل وصول نیست و زن باید مهریه خود را از سایر اموال باقی مانده از شوهر (ترکه) مطالبه کند.

اگر شوهر قبل از پدرش فوت کند و سپس پدرشوهر فوت کند، آیا مهریه از ارث پدرشوهر قابل وصول است؟

خیر، در این حالت، چون شوهر قبل از پدرش فوت کرده است، سهم الارثی از پدر به او تعلق نمی گیرد که بتوان از آن مهریه را مطالبه کرد. وراث مستقیم متوفی (پدرشوهر) ارث می برند و زن، تنها از ترکه همسر خودش می تواند مهریه را مطالبه کند.

نتیجه گیری

حق دریافت مهریه بعد از فوت شوهر، یک حق قانونی و شرعی است که به زن تعلق می گیرد و فوت همسر مانع از مطالبه آن نمی شود. مهریه به عنوان یک دین ممتاز، از محل ترکه متوفی پرداخت می شود و بر هرگونه تقسیم ارث اولویت دارد. علاوه بر مهریه، زن از سایر حقوق مالی مانند سهم الارث، استرداد جهیزیه، اجرت المثل و نفقه ایام عده نیز برخوردار است.

فرآیند مطالبه مهریه می تواند از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده پیگیری شود. اما در صورت کمبود یا عدم وجود ترکه، یا انتقال اموال با قصد فرار از دین، این فرآیند ممکن است پیچیده شود. با توجه به ابعاد حقوقی و فنی این موضوع، توصیه اکید می شود که زنانی که در چنین شرایطی قرار می گیرند، حتماً با یک وکیل متخصص خانواده مشورت کنند تا تمامی مراحل قانونی به درستی و با حداکثر بهره وری پیش برود و حقوق آن ها به طور کامل استیفا شود.