چگونه پرستار شوم

برای پرستار شدن باید از مسیر تحصیلات دانشگاهی رشته پرستاری عبور کنید؛ ابتدا از طریق شرکت در کنکور سراسری تجربی وارد این رشته شوید و پس از ۴ سال تحصیل و گذراندن طرح اجباری، وارد بازار کار این حرفه شریف و حیاتی شوید. این مسیر نیازمند صبر، علاقه و تعهد عمیق است.

پرستاری، سنگ بنای نظام سلامت هر جامعه ای است. پرستاران، این فرشتگان سفیدپوش، نه تنها در لحظات سخت بیماری و رنج در کنار انسان ها حضور دارند، بلکه نقش محوری در پیشگیری، آموزش و ارتقای سلامت جامعه ایفا می کنند. اهمیت این حرفه، فراتر از مراقبت های بالینی صرف است و ایثار، صبر، دانش و همدلی را در هم می آمیزد.

انتخاب مسیر شغلی پرستاری، تصمیمی بزرگ و پرچالش است که آینده حرفه ای و شخصی شما را تحت تاثیر قرار می دهد. این راهنما با هدف ارائه اطلاعاتی جامع، به روز و بی طرفانه برای تمامی علاقه مندان به رشته پرستاری در ایران تدوین شده است. از مراحل گام به گام ورود به این رشته و شرایط تحصیل گرفته تا جزئیات شغل، درآمد، چالش ها، مزایا و چشم اندازهای آینده آن را به طور کامل بررسی می کنیم. در این مقاله تلاش شده تا تمامی ابهامات و سوالات احتمالی شما در مورد چگونه پرستار شدن، به بهترین شکل پاسخ داده شود.

مسیرهای ورود به رشته پرستاری

ورود به حرفه پرستاری، مانند بسیاری از مشاغل تخصصی دیگر در حوزه سلامت، مستلزم گذراندن مراحل آموزشی و کسب مهارت های لازم است. در ایران، مسیر اصلی و رایج برای چگونه پرستار شوم، از طریق شرکت در کنکور سراسری و تحصیل در مقطع کارشناسی پرستاری است.

۱.۱. پرستاری در کنکور سراسری تجربی: گام اول و اصلی

مهم ترین و اصلی ترین راه برای ورود به رشته پرستاری، شرکت در کنکور سراسری و انتخاب رشته تجربی است. داوطلبان پس از موفقیت در این آزمون و کسب رتبه مناسب، می توانند در دانشگاه های علوم پزشکی در مقطع کارشناسی پرستاری پذیرفته شوند. این دوره آموزشی پایه و اساس تخصص پرستاری را تشکیل می دهد.

۱.۱.۱. دروس مهم و ضرایب آن ها برای قبولی پرستاری

برای موفقیت در کنکور تجربی و قبولی در رشته پرستاری، تمرکز بر دروس خاصی اهمیت ویژه ای دارد. دروس عمومی شامل ادبیات فارسی، زبان عربی، دین و زندگی و زبان انگلیسی هستند که با ضریب مشخصی در نتیجه نهایی تاثیرگذارند. اما بخش اصلی و تعیین کننده را دروس تخصصی تشکیل می دهند که عبارتند از:

• زیست شناسی: مهم ترین درس تخصصی با بالاترین ضریب. فهم عمیق این درس برای پرستاری ضروری است.
• شیمی: در اولویت دوم اهمیت قرار دارد و بخش های مربوط به شیمی آلی و مسائل آن در کنکور بسیار تاثیرگذار است.
• فیزیک و ریاضی: این دو درس در کنار یکدیگر اهمیت دارند و داوطلبان باید به هر دو توجه کافی داشته باشند.
• زمین شناسی: معمولا کمترین ضریب را در زیرگروه پرستاری دارد، اما نادیده گرفتن آن نیز توصیه نمی شود.

برای برنامه ریزی مطالعاتی کنکور، توصیه می شود که زمان بیشتری به دروس زیست شناسی و شیمی اختصاص داده و سپس فیزیک و ریاضی را در اولویت قرار دهید. تسلط بر مفاهیم این دروس، نه تنها برای قبولی در کنکور بلکه برای موفقیت در دوران دانشجویی پرستاری نیز بسیار حیاتی است.

۱.۱.۲. رتبه قبولی پرستاری در دانشگاه های دولتی و آزاد

رتبه لازم برای قبولی در رشته پرستاری در دانشگاه های دولتی و آزاد، به عوامل متعددی بستگی دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از: منطقه جغرافیایی داوطلب (منطقه ۱، ۲، ۳)، سهمیه های خاص (مانند سهمیه ایثارگران، سهمیه بومی، سهمیه مناطق محروم)، جنسیت داوطلب و نوع دانشگاه (روزانه، پردیس خودگردان، دانشگاه آزاد). به طور کلی، رتبه های قبولی برای دانشگاه های دولتی سطح بالا در کلان شهرها بسیار رقابتی تر است و به رتبه های بهتری نیاز دارد.

برای قبولی پرستاری دانشگاه دولتی روزانه، معمولاً رتبه هایی در حدود ۵۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ (بسته به منطقه و سهمیه) در مناطق مختلف مورد نیاز است. البته در سال های اخیر، دیده شده که با رتبه های بالاتر (مثلاً تا ۳۰ هزار در منطقه ۳ با سهمیه های خاص و بومی گزینی) نیز امکان قبولی در برخی دانشگاه های شهرهای کوچک فراهم شده است.

مدرک پرستاری دانشگاه آزاد از نظر اعتبار کاملاً هم تراز با دانشگاه های دولتی است و هیچ مشکلی برای استخدام ایجاد نمی کند. دانشگاه آزاد در سالیان اخیر ظرفیت پذیرش خوبی در رشته پرستاری داشته و این امر فرصت های بیشتری را برای داوطلبان فراهم کرده است. رتبه های قبولی در دانشگاه آزاد معمولاً کمی پایین تر از دانشگاه های دولتی است و گاهاً با رتبه های کشوری تا ۵۰ یا ۶۰ هزار نیز امکان پذیرش در برخی واحدهای دانشگاهی فراهم می شود. این ارقام متغیر هستند و هر ساله با توجه به تعداد داوطلبان و ظرفیت دانشگاه ها تغییر می کنند.

۱.۲. آیا پرستاری بدون کنکور امکان پذیر است؟

در خصوص پرستاری بدون کنکور، باید صراحتاً اعلام کرد که در حال حاضر، پذیرش مستقیم دانشجو در مقطع کارشناسی رشته پرستاری در دانشگاه های سراسری و آزاد بدون شرکت در کنکور سراسری تجربی امکان پذیر نیست. تمامی شایعات و ادعاهایی که در این زمینه مطرح می شود، عموماً فاقد اعتبار قانونی هستند.

تنها مسیرهای غیرمستقیم و بسیار محدود ممکن است شامل دوره های کمک پرستاری باشد که پس از آن، افراد می توانند با شرکت در کنکور کاردانی به کارشناسی (در صورت وجود و شرایط خاص)، وارد مقطع کارشناسی پرستاری شوند. اما این مسیر نیز نیازمند قبولی در آزمون ورودی است و نمی توان آن را بدون کنکور تلقی کرد. بنابراین، اگر قصد دارید به عنوان یک پرستار حرفه ای فعالیت کنید، آمادگی برای کنکور تجربی، مسیر اصلی و مطمئن پیش روی شماست.

۱.۳. تحصیل پرستاری در سن بالا: بایدها و نبایدها

سوال بسیاری از افراد، به ویژه کسانی که قصد تغییر مسیر شغلی یا ادامه تحصیل در سنین بالاتر را دارند، این است که «آیا پرستاری در سن بالا امکان پذیر است؟» یا «رشته پرستاری تا چه سنی پذیرش دارد؟» از نظر قانونی، برای تحصیل در رشته پرستاری در دانشگاه های ایران، محدودیت سنی خاصی برای شرکت در کنکور سراسری وجود ندارد. هر فردی با داشتن دیپلم تجربی می تواند در این آزمون شرکت کند و در صورت کسب رتبه لازم، در رشته پرستاری پذیرفته شود.

اما چالش اصلی در مرحله استخدام پس از فارغ التحصیلی بروز پیدا می کند. بسیاری از آزمون های استخدامی دولتی برای رشته پرستاری، دارای شرط سنی هستند. این شرط سنی معمولاً بین ۳۰ تا ۳۵ سال برای مدرک کارشناسی و تا ۳۸-۴۰ سال برای مقاطع بالاتر (کارشناسی ارشد و دکتری) تعیین می شود. بنابراین، اگرچه تحصیل در سن بالا مشکلی ندارد، اما برای تضمین بازار کار پرستاری و استخدام در بخش دولتی، باید به این محدودیت های سنی توجه داشت. در بخش خصوصی این محدودیت ها انعطاف پذیرتر بوده و تجربه کاری اغلب از سن بالاتر اهمیت بیشتری پیدا می کند.

۱.۴. سایر روش های ورود به پرستاری

در کنار مسیر اصلی کنکور، برخی روش های دیگر نیز برای ورود به حرفه پرستاری وجود دارد، هرچند که کمتر رایج هستند یا شامل شرایط خاصی می شوند:

• تحصیل در خارج از کشور: بسیاری از کشورها برنامه های آموزشی پرستاری با شرایط پذیرش متفاوت ارائه می دهند. با این حال، پس از اتمام تحصیل و بازگشت به ایران، فرآیند معادل سازی مدرک و اخذ مجوز کار از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ضروری است که ممکن است زمان بر و نیازمند گذراندن دوره های تکمیلی یا آزمون باشد.
• رشته های مرتبط پیش نیاز: در برخی سیستم های آموزشی بین المللی، ممکن است رشته هایی به عنوان پیش نیاز برای ورود به پرستاری تخصصی تر وجود داشته باشد، اما در ایران، مقطع کارشناسی پرستاری عموماً به عنوان نقطه شروع محسوب می شود و نیاز به رشته پیش نیاز خاصی نیست.

دوران تحصیل و کسب آمادگی های شغلی

پس از موفقیت در کنکور و انتخاب رشته پرستاری، دوران دانشگاه آغاز می شود. این دوره، نه تنها به کسب دانش نظری، بلکه به آمادگی عملی و کسب مهارت های بالینی نیز اختصاص دارد.

۲.۱. مدت زمان تحصیل و ساختار آموزشی

طول دوره پرستاری در مقطع کارشناسی (لیسانس) در ایران، به طور معمول ۴ سال معادل ۸ ترم تحصیلی است. هر ترم تقریباً ۶ ماه طول می کشد و شامل دروس نظری و عملی می شود. ساختار آموزشی رشته پرستاری به گونه ای طراحی شده که دانشجویان، ابتدا با مبانی علوم پایه و اصول پرستاری آشنا شده و سپس به تدریج وارد مباحث تخصصی تر و کارآموزی های بالینی در بیمارستان ها می شوند.

برخی از دروس مهم برای پرستاری در دوره کارشناسی عبارتند از: آناتومی، فیزیولوژی، فارماکولوژی (داروشناسی)، اصول پرستاری، بهداشت جامعه، داخلی-جراحی (شامل بخش های مختلفی چون قلب، ریه، گوارش، کلیه و…)، روانپرستاری، مراقبت های ویژه، پرستاری کودکان و زنان و مامایی. اهمیت کارآموزی های بیمارستانی از ترم های اولیه آغاز می شود و بخش عمده ای از یادگیری دانشجویان را تشکیل می دهد. این کارآموزی ها به دانشجویان فرصت می دهد تا دانش نظری خود را در محیط واقعی بالینی به کار گیرند و مهارت های عملی را تحت نظارت اساتید و پرستاران مجرب بیاموزند.

۲.۲. طرح اجباری پرستاری: چیست و چند سال است؟

یکی از مراحل مهم پس از فارغ التحصیلی در رشته پرستاری، گذراندن «طرح اجباری پرستاری» است. این طرح برای رشته پرستاری (و ۱۰ رشته دیگر علوم پزشکی) اجباری بوده و هدف آن، ارائه خدمات درمانی و بهداشتی در مناطق مختلف کشور، به ویژه مناطق محروم و نیز کسب تجربه عملی برای فارغ التحصیلان است.

طرح پرستاری چند سال است؟ مدت زمان طرح اجباری پرستاری، ۲ سال است. در طول این دوره، فارغ التحصیلان در مراکز درمانی دولتی (بیمارستان ها، مراکز بهداشتی و…) مشغول به کار می شوند و در قبال خدماتی که ارائه می دهند، حقوق دریافت می کنند. این حقوق بسته به محل خدمت، شهر و سایر فاکتورها متفاوت است و معمولاً از حقوق یک پرستار رسمی کمتر است. برای آقایان، این دوره می تواند به جای خدمت سربازی نیز محسوب شود، اما در این صورت، حقوق دریافتی در حد حقوق سربازی خواهد بود که به مراتب کمتر از حقوق طرح عادی است.

شرایط معافیت از طرح پرستاری نیز وجود دارد که شامل مواردی مانند: فارغ التحصیلان دارای معدل بالا (که در زمان مقرر اعلام می شود)، افراد تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی، همسر و فرزندان شهدا و جانبازان، افراد متاهل دارای فرزند و غیره می شود. این شرایط هر ساله توسط وزارت بهداشت اعلام و به روزرسانی می شود.

۲.۳. هزینه تحصیل در رشته پرستاری

تحصیل در رشته پرستاری در دانشگاه های دولتی (دوره های روزانه) رایگان است و دانشجویان هیچ شهریه ای پرداخت نمی کنند. با این حال، هزینه های جانبی مانند خرید کتاب، لوازم التحریر، رفت وآمد و هزینه های زندگی شخصی بر عهده دانشجو خواهد بود.

در مقابل، تحصیل در دانشگاه آزاد و پردیس های خودگردان مستلزم پرداخت شهریه است. هزینه تحصیل پرستاری در این دانشگاه ها، بسته به واحد دانشگاهی و منطقه، متفاوت است و معمولاً هر ترم شامل شهریه ثابت و متغیر می شود. این شهریه هر ساله توسط دانشگاه ها اعلام و ممکن است افزایش یابد. پردیس های خودگردان معمولاً شهریه بالاتری نسبت به دانشگاه آزاد دارند. برای دانشجویانی که توان مالی محدودی دارند، در دانشگاه های آزاد و پردیس های خودگردان امکان استفاده از وام های دانشجویی وجود دارد که می تواند به پوشش بخشی از هزینه ها کمک کند.

شناخت شغل پرستاری: وظایف، محیط و شیفت ها

پرستاری یک حرفه پویا و چندوجهی است که شامل وظایف متنوعی می شود و در محیط های کاری گوناگون و با الگوهای شیفتی خاصی انجام می گیرد. شناخت دقیق این ابعاد، برای هر کسی که به دنبال پاسخ برای چگونه پرستار شوم است، حیاتی است.

۳.۱. پرستار کیست و چه کارهایی انجام می دهد؟

پرستار، فردی تحصیل کرده و متخصص در حوزه مراقبت های بهداشتی است که با هدف ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری ها و کمک به بهبود بیماران، خدمات متنوعی را ارائه می دهد. وظایف پرستار بسیار گسترده و در عین حال دقیق است. برخی از وظایف اصلی و روزمره پرستاران شامل موارد زیر می شود:

• مراقبت های بالینی: کنترل علائم حیاتی (فشار خون، نبض، دما، تنفس)، کمک به بیماران در انجام فعالیت های روزانه (حمام کردن، تغذیه، جابجایی).
• دارو درمانی: تجویز داروها بر اساس دستور پزشک (خوراکی، تزریقی، وریدی) و نظارت بر تاثیرات و عوارض آن ها.
• ثبت گزارشات: ثبت دقیق وضعیت بیمار، اقدامات پرستاری انجام شده و پاسخ بیمار به درمان در پرونده های پزشکی.
• تزریقات و پانسمان: انجام انواع تزریقات و تعویض پانسمان زخم ها با رعایت اصول استریل.
• آموزش به بیمار و همراهان: ارائه اطلاعات لازم در مورد بیماری، نحوه مصرف داروها، مراقبت های پس از ترخیص و پیشگیری از بیماری.
• آمادگی برای شرایط اورژانسی: آماده بودن برای مواجهه با وضعیت های حاد و اورژانسی و انجام اقدامات اولیه نجات بخش.

علاوه بر این وظایف عمومی، پرستاران در بخش های مختلف بیمارستان، وظایف تخصصی خود را دارند:

• ICU (مراقبت های ویژه): نظارت دقیق بر بیماران بدحال، کار با دستگاه های پیچیده تنفسی و مانیتورینگ.
• CCU (مراقبت های ویژه قلبی): مراقبت از بیماران قلبی و عروقی، نظارت بر نوار قلب و علائم قلبی.
• اورژانس: مدیریت سریع و کارآمد بیماران در شرایط حاد و بحرانی.
• اطفال: مراقبت از کودکان و نوزادان بیمار با در نظر گرفتن ویژگی های خاص جسمی و روانی آن ها.
• جراحی: آماده سازی بیمار برای جراحی، مراقبت های پس از عمل و مدیریت درد.
• روانپرستاری: مراقبت و حمایت از بیماران دارای مشکلات روانی.

توانایی برقراری ارتباط موثر و همدلانه با بیمار و همراهان او، و همچنین همکاری سازنده با تیم درمانی (پزشکان، کمک پرستاران و سایر پرسنل) از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

۳.۲. محل های کار متنوع یک پرستار

پرستاری از جمله مشاغلی است که تنوع محیط های کاری بالایی دارد، این موضوع به بازار کار پرستاری وسعت می بخشد و گزینه های مختلفی را پیش روی فارغ التحصیلان قرار می دهد:

• بیمارستان های دولتی و خصوصی: رایج ترین محل کار پرستاران هستند. تفاوت اصلی در حجم کاری، نوع بیماران، سیستم پرداخت حقوق و مزایا و گاهی تجهیزات است.
• کلینیک ها، درمانگاه ها و مراکز جراحی محدود: این مراکز معمولاً شیفت های کاری منظم تری دارند و حجم کاری آن ها نسبت به بیمارستان کمتر است.
• مراکز بهداشت و آموزش سلامت جامعه: پرستاران در این مراکز بر روی پیشگیری از بیماری ها، واکسیناسیون، آموزش های بهداشتی و مراقبت های اولیه متمرکز هستند.
• مراکز نگهداری از سالمندان و کودکان: در این موسسات، پرستاران مسئول مراقبت های طولانی مدت، ارائه دارو و کمک به حفظ کیفیت زندگی افراد هستند.
• پرستاری در منزل (Home Care Nursing): این حوزه رو به رشد است و شامل ارائه مراقبت های پرستاری به بیماران در محیط خانه می شود. این نوع کار انعطاف پذیری بیشتری را برای پرستار فراهم می کند.
• مراکز توان بخشی و آسایشگاه ها: ارائه خدمات به افرادی که نیاز به توان بخشی پس از آسیب یا بیماری دارند.

۳.۳. شیفت های کاری پرستاری: واقعیت زندگی یک پرستار

شیفت های پرستاری یکی از مهم ترین واقعیت های این حرفه است که تاثیر زیادی بر زندگی شخصی پرستاران می گذارد. بیمارستان ها و مراکز درمانی، ۲۴ ساعته و هفت روز هفته فعال هستند، بنابراین پرستاران نیز باید در تمام این زمان ها حضور داشته باشند. انواع شیفت ها عبارتند از:

• شیفت صبح: معمولاً از حدود ۷ صبح تا ۲ بعدازظهر.
• شیفت عصر: معمولاً از حدود ۲ بعدازظهر تا ۸ شب.
• شیفت شب: طولانی ترین شیفت، معمولاً از ۸ شب تا ۷ صبح روز بعد.

تنظیم این شیفت ها توسط سرپرستار بخش انجام می شود و معمولاً به صورت چرخشی است تا هر پرستار تجربه کار در تمامی شیفت ها را داشته باشد. پرستاران اغلب باید در تعطیلات رسمی، اعیاد و مناسبت ها نیز کار کنند که این موضوع می تواند بر برنامه ریزی های شخصی و خانوادگی آن ها تاثیر بگذارد. مفهوم «آنکال» نیز وجود دارد؛ به این معنی که پرستار باید در ساعات مشخصی آماده به کار باشد و در صورت نیاز، برای حضور در بیمارستان فراخوانده شود.

کار در شیفت شب، به ویژه برای کسانی که دارای خانواده و فرزند هستند، چالش های خاص خود را دارد و می تواند نظم خواب و زندگی آن ها را بر هم زند. با این حال، بسیاری از پرستاران با عشق و تعهد به وظایف خود، این سختی ها را تحمل می کنند. امکان جابجایی شیفت با همکاران، در صورت توافق و هماهنگی قبلی، نیز وجود دارد.

مزایا و چالش های شغل پرستاری

انتخاب حرفه پرستاری، مانند هر شغل دیگری، با مجموعه ای از مزایا و چالش ها همراه است. درک هر دو جنبه، برای تصمیم گیری آگاهانه درباره چگونه پرستار شوم، ضروری است.

۴.۱. شیرینی ها و مزایای شغل پرستاری

شغل پرستاری، علیرغم سختی های فراوان، دارای جنبه های رضایت بخش و شیرین بسیاری است که می تواند برای افراد علاقه مند، بسیار ارزشمند باشد:

• رضایت درونی از کمک به همنوع: شاید بزرگترین مزیت این شغل، احساس رضایت عمیقی است که از کمک به انسان های نیازمند، کاهش درد و رنج آن ها و نجات جان بیماران به دست می آید. دیدن بهبودی یک بیمار و لبخند رضایت او و خانواده اش، پاداشی معنوی است که در کمتر شغلی یافت می شود.
• امنیت شغلی بالا و بازار کار پایدار: نیاز جامعه به خدمات پرستاری همیشگی است و با توجه به افزایش جمعیت و توسعه زیرساخت های درمانی، بازار کار پرستاری در ایران و جهان، همواره از ثبات نسبی برخوردار است. این امر، امنیت شغلی بالایی را برای پرستاران فراهم می کند.
• تنوع در تخصص ها و محیط های کاری: پرستاران می توانند در بخش های مختلف بیمارستان (اطفال، اورژانس، مراقبت های ویژه، جراحی و…)، کلینیک ها، مراکز بهداشتی، مدارس و حتی در منزل بیماران فعالیت کنند. این تنوع، فرصت انتخاب محیط کاری متناسب با علایق و توانمندی ها را فراهم می کند.
• فرصت های رشد و ارتقای شغلی و تحصیلی: امکان ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری با گرایش های متنوع، و همچنین ارتقاء در سلسله مراتب شغلی بیمارستان (از پرستار شیفت تا سرپرستار، سوپروایزر و مترون)، مسیر روشنی را برای پیشرفت حرفه ای ترسیم می کند.

احساس رضایت از کمک به بیماران و دیدن بهبودی آن ها، پاداشی معنوی است که بسیاری از پرستاران را برای ادامه کار با عشق و انگیزه بالا، ترغیب می کند. این همان عشقی است که حرف اول را در این کار می زند.

۴.۲. سختی ها و چالش های پنهان

پرستاری، در کنار مزایایش، از چالش ها و سختی های خاصی نیز برخوردار است که شناخت آن ها برای داوطلبان بسیار مهم است:

• فشار جسمی و روانی شدید و استرس مزمن: محیط بیمارستان اغلب پر از استرس و موقعیت های بحرانی است. مواجهه مداوم با درد، بیماری و مرگ، و همچنین شیفت های طولانی و سنگین، می تواند فشار جسمی و روانی زیادی را به پرستاران وارد کند.
• تاثیر شیفت های شب و بی نظمی خواب بر سلامت: شیفت های چرخشی، به ویژه شیفت های شب، نظم طبیعی بدن را مختل کرده و می تواند منجر به مشکلاتی مانند اختلالات خواب، خستگی مزمن و افزایش خطر ابتلا به برخی بیماری ها شود.
• برخورد با رفتارهای نامناسب بیماران و همراهان: پرستاران به دلیل ماهیت کارشان، در معرض انواع واکنش ها از سوی بیماران و همراهان (از اضطراب و نگرانی گرفته تا خشم و پرخاشگری) قرار می گیرند. مدیریت این شرایط نیازمند صبر و مهارت ارتباطی بالاست.
• خطر مواجهه با بیماری های واگیردار و حوادث شغلی: محیط بیمارستان همواره با خطر انتقال بیماری های عفونی و حوادثی مانند نیدل استیک (فرو رفتن سرسوزن آلوده) همراه است که نیازمند رعایت دقیق پروتکل های ایمنی است.
• عدم تناسب حقوق و مزایا با حجم مسئولیت: بسیاری از پرستاران معتقدند که میزان حقوق و مزایای دریافتی، با توجه به حجم بالای مسئولیت ها، سختی کار، شیفت های نامنظم و خطرات شغلی، کافی و متناسب نیست. این موضوع یکی از دلایل اصلی اعتراضات و نارضایتی های این قشر در سال های اخیر بوده است.
• کمبود نیرو و افزایش بار کاری: در بسیاری از مراکز درمانی، به دلیل کمبود نیروی پرستار، بار کاری زیادی بر دوش پرستاران موجود قرار می گیرد که منجر به فرسودگی شغلی و کاهش کیفیت مراقبت می شود.

درآمد و بازار کار پرستاری در ایران

یکی از مهم ترین سوالات برای افرادی که به دنبال پاسخ برای چگونه پرستار شوم هستند، مربوط به وضعیت درآمد و بازار کار پرستاری است. این بخش به بررسی این جنبه های کلیدی می پردازد.

۵.۱. وضعیت فعلی بازار کار: آیا پرستار کم داریم؟

در ایران، با توجه به رشد جمعیت، توسعه زیرساخت های بهداشتی و درمانی، و همچنین استانداردهای جهانی نسبت پرستار به تخت بیمارستانی، همواره نیاز مبرمی به نیروی پرستار وجود دارد. این نیاز بالا، باعث شده است که بازار کار پرستاری در مقایسه با بسیاری از رشته های دانشگاهی دیگر، از وضعیت نسبتاً خوبی برخوردار باشد.

بخش دولتی (بیمارستان ها و مراکز بهداشتی وزارت بهداشت) همواره از طریق آزمون های استخدامی، اقدام به جذب پرستار می کند. بخش خصوصی نیز (بیمارستان های خصوصی، کلینیک ها، مراکز درمانی سرپایی و خانگی) به دلیل نیاز مداوم به نیروی متخصص، فرصت های شغلی فراوانی را فراهم می آورد. این وضعیت، پرستاری را به یکی از رشته های پرطرفدار از نظر اطمینان شغلی تبدیل کرده است. در مقایسه با برخی رشته های پیراپزشکی که ظرفیت پذیرش کمتری دارند یا بازار کار آن ها اشباع شده است، پرستاری همچنان یک گزینه مطمئن به شمار می رود.

۵.۲. عوامل تعیین کننده درآمد یک پرستار

درآمد پرستاری در ایران، یک عدد ثابت نیست و به فاکتورهای متعددی بستگی دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• دولتی یا خصوصی بودن مرکز درمانی: پرستاران شاغل در بخش دولتی، معمولاً بر اساس قوانین کشوری حقوق دریافت می کنند، در حالی که در بخش خصوصی، حقوق و مزایا می تواند بر اساس سیاست های داخلی هر مرکز و توافقات کاری تعیین شود.
• شهر و استان محل کار: در کلان شهرها و مناطق با هزینه های زندگی بالاتر، معمولاً حقوق و مزایای بیشتری برای پرستاران در نظر گرفته می شود.
• سابقه کار و تجربه حرفه ای: با افزایش سابقه و تجربه، حقوق و رتبه شغلی پرستاران نیز افزایش می یابد.
• میزان تحصیلات: پرستاران با مدارک کارشناسی ارشد و دکتری، به دلیل تخصص بالاتر، می توانند انتظار حقوق بیشتری داشته باشند و در موقعیت های مدیریتی یا آموزشی قرار گیرند.
• تخصص های فوق برنامه: داشتن تخصص در بخش های خاص مانند ICU، CCU، دیالیز یا اورژانس، می تواند به افزایش درآمد کمک کند.
• میزان اضافه کاری، کارانه و شیفت شب: بخش قابل توجهی از درآمد پرستاران، از اضافه کاری ها، کارانه عملکرد و مزایای شیفت شب و روزهای تعطیل تامین می شود.

۵.۳. تخمین به روز از حقوق و مزایای پرستاران

تخمین دقیق حقوق پرستاری به روز، به دلیل نوسانات اقتصادی و تفاوت های زیاد در مراکز درمانی مختلف، دشوار است. اما می توان یک محدوده تقریبی ارائه داد:

بخش	حقوق پایه (حدودی)	میانگین درآمد با اضافه کاری و مزایا (حدودی)
پرستار طرحی (در حال گذراندن طرح)	مبلغ مصوب وزارت بهداشت (کمتر از پرستار رسمی)	با توجه به محل خدمت متغیر است.
پرستار بخش دولتی (کارشناسی، با سابقه کم)	بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان	۱۵ تا ۲۵ میلیون تومان (با احتساب شیفت شب و اضافه کار)
پرستار بخش خصوصی (کارشناسی، با سابقه کم)	بین ۸ تا ۱۲ میلیون تومان	۱۲ تا ۲۰ میلیون تومان (با احتساب شیفت شب و اضافه کار)
پرستار با سابقه و درجات بالاتر (سرپرستار، سوپروایزر)	بالاتر از مبالغ فوق	متناسب با مسئولیت و سابقه، تا ۳۵ میلیون تومان یا بیشتر.

لازم به ذکر است که این ارقام تقریبی هستند و می توانند بر اساس تورم، سیاست های دولت، نوع بیمارستان (آموزشی، درمانی، دولتی، خصوصی) و عملکرد فردی، تغییرات قابل توجهی داشته باشند. کارانه و مزایای دیگر نیز می تواند بخش مهمی از درآمد کلی را تشکیل دهد.

آینده شغلی و چشم اندازهای پیشرفت در پرستاری

چگونه پرستار شوم تنها نیمی از مسیر است؛ نیمه دیگر به بررسی چشم اندازهای رشد و پیشرفت در این حرفه اختصاص دارد. پرستاری، فرصت های متعددی را برای ارتقای شغلی، ادامه تحصیل و حتی کارآفرینی فراهم می کند.

۶.۱. مسیر ارتقای شغلی: از پرستار تا مترون

در محیط بیمارستانی، مسیر روشنی برای ارتقای شغلی پرستاران وجود دارد. پرستاران می توانند با کسب تجربه، افزایش دانش و مهارت های مدیریتی، پله های ترقی را طی کنند:

• پرستار شیفت: نقطه شروع فعالیت حرفه ای در بخش ها.
• سرپرستار: مسئولیت مدیریت یک بخش خاص، نظارت بر کار پرستاران شیفت و هماهنگی با پزشکان.
• سوپروایزر: نظارت بر چندین بخش یا شیفت، حل مشکلات و برنامه ریزی.
• مترون (مدیر پرستاری): بالاترین پست پرستاری در بیمارستان که مسئولیت کل بخش پرستاری و هماهنگی آن را بر عهده دارد.

این ارتقاءها نه تنها منجر به افزایش حقوق و مزایا می شود، بلکه فرصت های بیشتری برای تاثیرگذاری و بهبود کیفیت مراقبت های پرستاری را فراهم می آورد. برای رسیدن به این درجات، علاوه بر سابقه و عملکرد درخشان، گذراندن دوره های آموزشی مرتبط با مدیریت پرستاری نیز مفید است.

۶.۲. ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری

پس از اتمام دوره کارشناسی، پرستاران می توانند برای ادامه تحصیل پرستاری و کسب تخصص بیشتر، در مقاطع بالاتر شرکت کنند. این امر به افزایش دانش، ارتقای جایگاه شغلی و بهبود درآمد منجر می شود.

• کارشناسی ارشد پرستاری: این مقطع ۲ ساله، گرایش های متنوعی دارد که به پرستاران امکان می دهد در یک حوزه خاص تخصص پیدا کنند. برخی از گرایش ها عبارتند از:
  • پرستاری داخلی-جراحی
  • پرستاری کودکان
  • روانپرستاری
  • مراقبت های ویژه (ICU، CCU، نوزادان)
  • مدیریت پرستاری
  • بهداشت جامعه
  • پرستاری سالمندی

  انتخاب گرایش، به علاقه و اهداف شغلی پرستار بستگی دارد و می تواند در مسیر شغلی او بسیار تاثیرگذار باشد.

• دکتری تخصصی (PhD) پرستاری: برای علاقه مندان به پژوهش، تدریس و فعالیت های آکادمیک، امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکتری تخصصی پرستاری نیز وجود دارد. فارغ التحصیلان دکتری می توانند به عنوان هیئت علمی در دانشگاه ها مشغول به کار شوند و در تولید دانش و تربیت نسل های آینده پرستاران نقش ایفا کنند. وضعیت جذب هیئت علمی در این رشته نسبت به بسیاری از رشته ها مناسب است.

۶.۳. آزمون کارشناسی به پزشکی برای پرستاران

یک فرصت ویژه برای فارغ التحصیلان کارشناسی پرستاری، شرکت در «آزمون پرستاری به پزشکی» است. این آزمون به پرستاران واجد شرایط (که معمولاً شامل داشتن معدل بالا و گذراندن برخی دروس پایه می شود) این امکان را می دهد که بدون شرکت مجدد در کنکور سراسری، وارد رشته پزشکی شوند. قبولی در این آزمون، به دلیل محدودیت ظرفیت و رقابت بالا، دشوار است اما برای بسیاری از پرستاران، یک مسیر جذاب برای تغییر مسیر حرفه ای به سمت پزشکی محسوب می شود.

۶.۴. کارآفرینی و تاسیس مراکز پرستاری

پرستاران تنها محدود به کار در بیمارستان ها نیستند. با کسب تجربه و مجوزهای لازم، می توانند به سمت کارآفرینی در حوزه سلامت نیز گام بردارند:

• تاسیس مرکز مشاوره و ارائه خدمات پرستاری در منزل (Home Care): با افزایش جمعیت سالمندان و نیاز به مراقبت های ویژه در منزل، این حوزه رشد چشمگیری داشته است. پرستاران می توانند با تاسیس مراکز خصوصی، خدمات مراقبتی، تزریقات، پانسمان و آموزش های بهداشتی را در منزل بیماران ارائه دهند.
• آموزش و مشاوره تخصصی: پرستاران با تجربه و تخصص بالا می توانند به عنوان مشاور در زمینه های مختلف (مثلاً مشاوره شیردهی، مراقبت از زخم، دیابت) فعالیت کرده یا دوره های آموزشی برای عموم مردم یا گروه های خاص برگزار کنند.

این فرصت های کارآفرینی به پرستاران امکان می دهد تا با اتکا به دانش و تجربه خود، به صورت مستقل فعالیت کرده و به بهبود کیفیت زندگی افراد جامعه کمک کنند.

چه کسانی برای پرستاری مناسب هستند؟ (ویژگی های فردی)

پرستاری، فراتر از یک شغل، یک حرفه است که نیازمند ویژگی های شخصیتی و روحیات خاصی است. برای کسانی که در حال بررسی پاسخ چگونه پرستار شوم هستند، شناخت این ویژگی ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

۷.۱. تیپ شخصیتی و روحیات لازم

موفقیت در رشته پرستاری و رضایت شغلی درازمدت، تا حد زیادی به تناسب ویژگی های فردی با ماهیت این شغل بستگی دارد. مهم ترین روحیات و خصوصیات مورد نیاز یک پرستار عبارتند از:

• صبر و تحمل بالا: مواجهه با بیماران دردمند، همراهان نگران و گاهی رفتارهای نامناسب، نیازمند صبری عظیم است. پرستار باید بتواند در شرایط دشوار، آرامش خود را حفظ کند.
• همدلی و مهربانی: توانایی درک احساسات بیمار، همدردی با او و ارائه مراقبت های دلسوزانه، سنگ بنای رابطه درمانی موثر است. یک پرستار مهربان، اعتماد بیمار را جلب می کند.
• مسئولیت پذیری بالا: هر اشتباهی در پرستاری می تواند عواقب جبران ناپذیری برای بیمار داشته باشد. بنابراین، مسئولیت پذیری و دقت در انجام وظایف، حیاتی است.
• خونسردی در شرایط بحرانی: در موقعیت های اورژانسی که جان بیمار در خطر است، پرستار باید بتواند خونسردی خود را حفظ کرده و تصمیمات صحیح و سریع اتخاذ کند.
• دقت و تمرکز: تجویز داروها، ثبت گزارشات و انجام مداخلات بالینی، همگی نیازمند دقت بالا و تمرکز کامل هستند.
• توانایی برقراری ارتباط موثر: برقراری ارتباط شفاف و آرام بخش با بیماران، خانواده ها و سایر اعضای تیم درمانی، جزء جدایی ناپذیر این حرفه است.
• قابلیت مدیریت استرس و کار تحت فشار: محیط بیمارستان اغلب پراسترس است و پرستار باید توانایی مدیریت فشارهای کاری را داشته باشد.

صبر، همدلی و مسئولیت پذیری، سه ستون اصلی شخصیتی یک پرستار موفق هستند. بدون این ویژگی ها، تحمل چالش های این حرفه دشوار خواهد بود.

۷.۲. سلامت جسمی و روانی

شغل پرستاری، علاوه بر نیاز به ویژگی های روحی خاص، به سلامت جسمی و روانی کافی نیز احتیاج دارد:

• سلامت جسمی: شیفت های طولانی، ایستادن های مکرر، جابجا کردن بیماران و انجام کارهای فیزیکی، همگی نیازمند توان جسمی مناسب هستند. پرستار باید از نظر جسمی سالم و مقاوم باشد.
• سلامت روانی: مواجهه مداوم با بیماری، درد، رنج و مرگ، می تواند تاثیرات روحی عمیقی بر افراد بگذارد. پرستار باید از سلامت روانی کافی برخوردار باشد تا بتواند با این چالش ها مقابله کرده، مرزهای حرفه ای خود را حفظ کند و دچار فرسودگی شغلی نشود. توانایی پردازش احساسات و ریکاوری ذهنی پس از مواجهه با وقایع ناگوار، از اهمیت بالایی برخوردار است.

داوطلبان رشته پرستاری می توانند با انجام تست های شخصیت شناسی معتبر، مانند تست MBTI، درک بهتری از تیپ شخصیتی خود پیدا کنند و ببینند که آیا روحیات و استعدادهای آن ها با الزامات این حرفه سازگار است یا خیر. این خودآگاهی، گام مهمی در انتخاب مسیر شغلی صحیح خواهد بود.

نتیجه گیری

پرستاری، حرفه ای مقدس و ستون فقرات نظام درمانی هر کشوری است. این راهنمای جامع تلاش کرد تا به سوال اساسی چگونه پرستار شوم، از تمام ابعاد ممکن پاسخ دهد؛ از مسیرهای ورود و شرایط تحصیل گرفته تا جزئیات شغل، مزایا، چالش ها، درآمد و چشم اندازهای آینده آن.

مشخص شد که برای ورود به این حرفه، شرکت در کنکور سراسری تجربی و تحصیل در مقطع کارشناسی پرستاری، مسیر اصلی است. پس از آن، گذراندن طرح اجباری و کسب تجربه عملی، شما را برای ورود به بازار کار آماده می کند. پرستاری شغلی با امنیت بالا و فرصت های متنوع برای رشد و ارتقاء است، اما در عین حال، چالش های جسمی و روانی فراوانی دارد که نیازمند عشق، صبر، همدلی، مسئولیت پذیری و توانایی مدیریت استرس است.

پیش از انتخاب این مسیر، ضروری است که با آگاهی کامل از تمامی جنبه ها، از جمله سختی ها و شیرینی های آن، تصمیم گیری کنید. این حرفه، فرصتی بی نظیر برای خدمت به همنوع و ایفای نقشی حیاتی در سلامت جامعه است و تنها با تعهد قلبی و فداکاری می توان در آن موفق شد. اگر خود را واجد این ویژگی ها می دانید، دنیای پرستاری با آغوش باز پذیرای شما خواهد بود.

دیدگاه ها و تجربیات شما در مورد این حرفه ارزشمند است. سوالات، نظرات یا تجربیات خود را در بخش دیدگاه ها با ما در میان بگذارید.