۳۰ مرداد در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

در این تقویم وقایع و رویدادهای مهم تاریخی مرتبط با علم و فناوری را مرور خواهیم کرد.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری سقف شیبدار، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 30 مرداد  برابر 20 آگوست را ورق می‌زنیم.

***

 
روز جهانی پشه
۲۰ آگوست ۱۸۹۷ میلادی برابر با ۳۰ مرداد ۱۳۷۶ خورشیدی، پزشک انگلیسی سر رونالد راس، انگل مالاریا را هنگام تشریح یک پشه کشف کرد و این‌گونه به پیشرفتی کلیدی دست یافت. راس دریافت که پشه‌های ماده آنوفلین مالاریا را بین انسان‌ها منتقل می‌کنند. قبل از کشف این جاندار ناقل، ابزار کمی برای کنترل شیوع بیماری مالاریا وجود داشت. ازاین‌رو، به مناسبت بزرگداشت این کشف مهم این روز باعنوان روز جهانی پشه شناخته می‌شود. بر اساس یک بررسی، تقریبا نیمی از جمعیت جهان در قرن نوزدهم درمعرض خطر قابل توجهی از مالاریا قرار داشتند و ۱۰ درصد افراد مبتلا به این بیماری جان می‌باختند. آنوفل تنها پشه ناقل بیماری نیست. بیماری‌هایی تب زیکا، تب دنگی و تب زرد همگی از راه گونه‌های مختلف پشه آئدس به انسان منتقل می‌شوند. 

کارلوس فینلای
۲۰ آگوست ۱۹۱۵ میلادی برابر با ۳۰ مرداد ۱۲۹۴ خورشیدی، کارلوس فینلای، اپیدمیولوژیست کوبایی که در علت‌شناسی و آسیب‌شناسی تب زرد نقش داشت درگذشت. او در معرفی و تشخیص پشه به‌عنوان عامل انتقال از انسان آلوده به انسان سالم پیشگام و این ایده را سال ۱۸۸۱ منتشر کرد. تب زرد نوعی بیماری وخیم ویروسی است.تب، لرز، از دست دادن اشتها، تهوع، دردهای ماهیچه‌ای و سردرد ازجمله نشانه‌های این بیماری است. تب زرد می‌تواند باعث مرگ و میر وحشتناک در وضعیت‌های همه‌گیری شود. کار تجربی او به پشه آئدس آئجیپتی اشاره کرد. علیرغم انتشار اثر مهم او در سال ۱۸۸۶، ایده‌های او از زمان خود جلوتر بود و تا ۲۰ سال بعد، ازسوی جامعه پزشکی نادیده گرفته شد. 

پاول ارلیش
۲۰ آگوست ۱۹۱۵ میلادی برابر با ۳۰ مرداد ۱۲۹۴ خورشیدی، پاول ارلیش، باکتری‌شناس، خون‌شناس و ایمنی‌شناس آلمانی درگذشت. او یکی از پیشگامان داروسازی نوین است. ارلیش داروی سالوارسان (آرسفنامین)، اولین درمان موثر برای سیفلیس علیه اسپیروکت ترپونما پالیدوم را کشف کرد. تحقیقات او در حوزه بافت‌شناسی خون، هماتولوژی را به‌عنوان یک رشته معرفی کرد. ارلیش همچنین روش‌های رنگ‌آمیزی جدیدی را برای مطالعات میکروسکوپی روی بافت زنده توسعه داد. در زمانی که اطلاعات کمی درخصوص سازوکار بیماری ناشی‌از باکتری‌ها وجود داشت، او نظریه زنجیره جانبی را به‌عنوان توضیحی شیمیایی از ایمنی، دفاع بدن در برابر عفونت را ارائه کرد. اگرچه این نظریه به‌طور کلی نادرست است، اما باوجوداین، سبب شد که مطالعات بیشتری در این حوزه انجام شود. ارلیش همچنین مفهوم شیمی‌درمانی را آغاز و نامگذاری و مفهوم گلوله جادویی را رایج کرد. او همچنین سهم تعیین‌کننده‌ای در توسعه یک ضدسرم برای مبارزه با دیفتری داشت و روشی برای استانداردسازی سرم‌های درمانی ابداع کرد. ارلیش در سال ۱۹۰۸ جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی را با ایلیا ایلیچ مچنیکوف، باکتری‌شناس روس، به‌طور مشترک برنده شد.

وویجر 2
۲۰ آگوست ۱۹۷۷ میلادی برابر با ۳۰ مرداد ۱۳۵۶ خورشیدی، ناسا وویجر ۲ را با موشک تایتان-سانتور پرتاب کرد. این فضاپیمای بدون سرنشین برای کاوش سیارات بیرونی شامل مشتری، زحل، اورانوس و نپتون بود و در این مناطق بسیاری از قمرها، حلقه‌ها و دیگر ویژگی‌های سیارات را که قبلاً ناشناخته بودند کشف و عکس‌برداری کرد. یک صفحه گرامافون مسی ۱۲ اینچی که روی این فضاپیما حمل می‌شود حاوی احوالپرسی به ده‌ها زبان، نمونه‌هایی از موسیقی و صداهای طبیعت زمین است که اگر روزی فرازمینی‌ها با این ابزار دست‌ساز بشر روبه‌رو شدند از احوال ما با خبر شوند. یک ماه بعد در ۵ سپتامبر ۱۹۷۷ پرتاب شد وویجر ۱ هم پرتاب شد. ۵ اکتبر ۲۰۱۸ کاوشگر وویجر ۲ هلیوسفر را بسوی فضای میان‌ستاره‌ای ترک کرد. بدین ترتیب وویجر ۲ پس‌از خروج ویجر ۱ در سال ۲۰۱۲ از منظومه خورشیدی به دومین وسیله‌ دست‌ساز بشر تبدیل شد که از تأثیرات خورشید خارج شده است.