کمبود نیروی انسانی، چالش بزرگ بر سر راه توسعه و پیشرفت گردشگری مشهد

سقف شیبدار/خراسان رضوی یک فعال گردشگری گفت: در مشهد ارکان گردشگری به وضوح قابل تفکیک و توصیف هستند اما آنچه که از همه مهمتر است و چالش بزرگی بر سر راه توسعه و پیشرفت گردشگری مشهد ایجاد کرده کمبود نیروی انسانی ماهر، متخصص و کارآفرین در زمینه گردشگری و صنایع وابسته به آن است.

محمد رحیمی خوش در گفت وگو با سقف شیبدار در خصوص وضعیت رشته های گردشگری و هتلداری در کشور اظهار کرد: آموزش، روح تعالی و مسبب رشد، تکامل و پیشرفت نوع بشر و جامعه است. در واقع انسان با استعدادی که در انتقال یافته ها و دستاوردهایی که برای نسل آینده دارد توانست این گونه جوامعی پیشرفته و توسعه یافته را نیز ایجاد کند.

وی اضافه کرد: در عصر حاضر علاوه بر اینکه آموزش مفهوم انتقال یافته ها و دستاوردهای پیشینیان مان را به نسل آینده تداعی می کند، مفهومی دیگر را نیز برای ما به ارمغان آورده و آن مفهوم این است که می توانند با ایجاد چرخه خلاقیت، نوآوری، ابتکار و کارآفرینی جوامع بشری را نه به صورت عادی بلکه به صورت جهشی رشد و توسعه دهند.

این استاد هتلداری و گردشگری افزود: بنابراین می توانیم جایگاه رفیع آموزش را در توسعه علوم مختلف و به خصوص مجموعه دانش جوامع بشری درک و تفهیم کنیم که گردشگری و تاسیسات وابسته به آن نیز از این مقوله جدا نیستند.

وی ادامه داد: آموزش را در گردشگری می توانیم به 3 بخش مفهوم گردشگری، علم گردشگری و صنعت گردشگری تقسیم کنیم که هر کدام را باید در 4 حوزه متولیان و سرمایه گذاران صنعت گردشگری، اساتید، مربیان و انتقال دهندگان علوم گردشگری، منابع موجود در خصوص انتقال مفاهیم گردشگری و فارغ التحصیلان رشته های علوم گردشگری تشریح و توصیف کنیم.

مشهد یکی از مهمترین مراکز گردشگرپذیر ایران تلقی می شود

رحیمی خوش با اشاره به اینکه وضعیت آموزش در کشور ما در هر 3 محور ضعیف و ناکارآمد است، بیان کرد: این مسیله نتیجه مطالعات و مقایسه هایی است که به صورت علمی و دانشگاهی با توجه به پتانسیل ها و منابع ایران در گردشگری نسبت به دیگر کشورهای فعال و صاحب نام در این زمینه صورت گرفته و می گیرد. بنابراین اگر بخواهیم مشهد با وجود پذیرش سالانه 20 الی 30 میلیون گردشگر و حدود 57 درصد از واحدهای گردشگری و اقامتی، یکی از مهمترین مراکز گردشگرپذیر ایران تلقی می شود و به عنوان یکی از شهرهای بزرگ گردشگری مذهبی جهان مشهور است.

وی عنوان کرد: در مشهد ارکان گردشگری به وضوح قابل تفکیک و توصیف هستند، اما آنچه که از همه مهمتر است و چالش بزرگ را بر سر راه توسعه و پیشرفت گردشگری مشهد ایجاد کرده کمبود نیروی انسانی ماهر، متخصص و کارآفرین در زمینه گردشگری و صنایع وابسته به آن با وجود توسعه برخی از زیرساخت های مهم مانند مراکز اقامتی، پذیرایی و نیز وجود بعضی از امکانات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و همچنین مسایل فرهنگی مشهد در زمینه توسعه گردشگری مذهبی نیز است.

این فعال گردشگری اضافه کرد: وضعیت سرمایه انسانی صنعت گردشگری در مشهد به لحاظ کمی و کیفی بسیار ضعیف است. به لحاظ کمی تعداد سرمایه انسانی در مشهد به تناسب وجود تاسیسات گردشگری اعم از واحدهای اقامتی، پذیرایی، دفاتر خدمات مسافرتی و همچنین واحدهای گردشگری بسیار اندک بوده و به لحاظ کیفی نیروی فعال از جهت تجربه، آموزش و همچنین موضوعات تخصصی گردشگری و صنایع وابسته به آن نیز بسیار ناکارآمد است، که این امر باعث می شود تا نیروی کمی که در این زمینه ماهر و متخصص شود به سرعت مستهلک و فرسوده شود.

وی گفت: در 15 سال گذشته با توسعه آموزش های تاسیسات گردشگری در مقطع متوسطه، فنی و حرفه ای دانشگاه های علمی کاربردی و برخی از دانشگاه های غیرانتفاعی و ورود حتی دانشگاه های دولتی در زمینه توسعه آموزش به صورت مهارتی، حرفه ای و تخصصی به علاقه مندان، متقاضیان، کارکنان، نیروی انسانی مشغول در این عرصه ایجاد کردند.

رحیمی خوش ادامه داد: همچنین تلاش شد تا شاید بتوانند قسمتی از خلا به وجود آمده سرمایه انسانی در این زمینه را مرتفع و حل کنند، اما پس از گذشت تقریبا بیش از یک دهه از شروع این جریان اکنون مشاهده می کنیم که این حرکت ها اکثرا با شکست مواجه شده و نه تنها نتیجه مطلوب و کافی را برای ایجاد سرمایه انسانی مناسب و کارآمد در تاسیسات گردشگری نداشته بلکه افرادی که سالیان سال در حرفه ای دیگر مهارت و ثروت اندوزی کرده بودند با ورود به عرصه گردشگری به دنبال ایجاد رزومه و پشتوانه ای به لحاظ فنی، مهارتی و علمی برای خود بودند.

وی اضافه کرد: در نتیجه، تنها ویترین و نمایشگاهی پوشالی از آموزش، آموزشگاه ها و دانشگاه های گوناگون را در مشهد ایجاد کردند و سپس با هزینه کردن قسمت کوچکی از ثروت خود در این عرصه شناسنامه های آموزشی، تدریس، تولید محتوا و حتی استانداردسازی و ارزش گذاری در زمینه تاسیسات مختلف گردشگری خصوصا مهمان نوازی و هتلداری را به وجود آوردند. استانداردها و موضوعاتی که صرفا با دیدن دیگر تاسیسات گردشگری در کشورهای صاحب نام این صنعت تنها کپی برداری کرده بودند و از فلسفه و ریز جزییات و محتوای آن ها کاملا بی اطلاع بودند.

این استاد هتلداری و گردشگری بیان کرد: بسیاری از این اشخاص به قدری عرصه گردشگری و مهمان نوازی را سبک، بی ارزش و آسان تلقی می کردند که خود آن ها یا اطرافیان، بستگان و دوستان جهت پوزیشن استادی و مدرسی، با مدارج و مدارک تحصیلی غیرمرتبط، با عدم تجربه و یا حتی بدون مدارج و مدارک تحصیلی عالی به صورت استاد و مدرس در عرصه فنی و حرفه ای و نظام آموزش عالی کشور شروع به تدریس علوم گردشگری کردند.

15 سال گذشته ضربه ای هولناک به اعتبار آموزشی صنعت گردشگری مشهد وارد کرد

وی اظهار کرد: فاجعه ای که در 15 سال گذشته در مشهد رقم خورد ضربه ای هولناک و جبران ناپذیر را به اعتبار آموزشی و پرورش نیروی انسانی در صنعت گردشگری و مهمان نوازی مشهد وارد کرد. این واقعه کم و بیش در نقاط دیگر ایران هم به همین منوال شروع و ادامه پیدا کرد تا در نهایت اکثر آن ها پس از چند سال فعالیت آموزشی غیرحرفه ای در حوزه گردشگری و میهمان نوازی با شکست و آبروریزی این میدان را ترک کردند.

رحیمی خوش تاکید کرد: چرا می گوییم ضربه ای جبران ناپذیر؛ به دلیل اینکه طی این یک دهه نیروهایی که در این دانشگاه ها و مراکز آموزش تربیت شدند و امروز هم اکثرا دارای مدرک هستند، آموزش های آن ها ناکارآمد و نامناسب بوده و با استانداردهای بین المللی و یا شرایط بومی فرهنگی مشهد مطابقت ندارد.

وی اضافه کرد: بنابراین گردشگران حرفه ای که عمدتا از کشورهای اروپایی و آمریکا به کشور ما سفر می کنند و حتی گردشگران کشورهای عربی به دلیل مراودات زیادی که طی دهه گذشته با کشورهای اروپایی و آمریکایی پیدا کرده اند به ضعف و ناکارآمدی نیروی انسانی در گردشگری شهر مشهد اذعان می کنند.

وی مطرح کرد: این موضوع در زمانی که مشهد در پیک گردشگری است، ملموس تر و جلوه بیشتری پیدا می کند. ورود سرمایه گذارانی که صرفا برای توسعه سرمایه و ثروت خود به این عرصه وارد شدند هیچ کدام دغدغه گردشگری و تاسیسات وابسته به آن و ایجاد چرخه مناسب برای پرورش نیروی انسانی مناسب و کافی را نداشتند.

این فعال گردشگری خاطرنشان کرد: عدم وجود محتوا و کتاب های مناسب که نیازمند آن بود تا سرمایه داران بر روی آن سرمایه گذاری کنند و نبود رفرنس های مناسبی که می بایست به صورت ترجمان از کشورهای موفق در زمینه گردشگری و مهمان نوازی، تولید محتوا و ایجاد استاندارد می کرد و نیز عدم در اختیار گذاشتن فضاهای کارگاهی کافی از سوی تاسیسات گردشگری که این افراد مالک آن بودند به جهت آموزش در زمینه کارورزی و کاربینی برای دانش آموزان، دانشجویان و فراگیران علاقه مند به این رشته ها و استفاده ابزاری از کارورزان به عنوان نیروی رایگان و نه نیروی تحت آموزش آسیب دیگری بود که این اشخاص به آموزش گردشگری و میهمان نوازی مشهد زدند.

وی افزود: منابع آموزشی معتبر و کم بودن تعداد اساتید واقعی و عالم در این صنعت به جهت انتقال علم و مفاهیم علوم گردشگری سبب شد تا برخی از اساتید دانشگاهی از رشته ها و علوم دیگر نیز به همان خیال خام سرمایه داران که گردشگری را رشته ای آسان، بی ارزش و قابل تدریس برای همه می دانستند به عرصه آموزش این صنعت وارد شوند تا آسیبی دیگر این بار نه از سوی سرمایه گذاران بلکه از سوی جامعه دانشگاهی به علوم گردشگری وارد شود و همان تعداد کم استادان قابل و عالم این رشته را به کنج عزلت بفرستند.

پایان خبر سقف شیبدار