خطبه فدکیه، آینه جلوات حضرت زهرا(س)

حجت‌الاسلام سید محمدجواد جلالی، در ایام شهادت حضرت فاطمه‌ زهرا(س) و در تبیین جایگاه و اهمیت خطبه فدکیه، در گفت‌وگو با سقف شیبدار، بیان کرد: خطبه فدکیه از جهات مختلف دارای اهمیت است؛ این خطبه از جهت تاریخی، کلامی و ادبی قابل پژوهش و بررسی است و تاکنون پژوهش‌های مبسوطی توسط متخصین این علوم در این باره انجام ‌شده است.

این کارشناس مسائل دینی اظهار کرد: استنادگیری دانشمندان و اهل علم از این خطبه، نشان دهنده اهمیت بالای آن و سندی قاطع برای شناسایی دین مبین برای مستشرقین و اسلام شناسان است.

 جلالی افزود: محور خطبه فدکیه مسئله «ولایت» است؛ هرچند جریان ذاتی این خطبه، دفاع از حق فدک است اما همین حق‌طلبی حول محور دفاع از ولایت امیرمؤمنان(ع) انجام می‌شود.

 این استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: دفاع از حق امامت امام علی(ع) از نظر عقلانی و شرعی بر عهده حضرت زهرا(س) به عنوان ماموم بود؛ از این‌رو ایشان با سخن گفتن در مسجد، زنجیره خفقان و سکوتی که در حال شکل گیری بود را شکست.  

این کارشناس مسائل دینی ادامه داد: راهروان مسیر تحولات سیاسی و اجتماعی باید، با الهام‌گیری از این حرکت حضرت، در مسیر خود قدم بردارند.

این پژوهش‌گر تاریخ گفت: خطبه فدکیه حول محورهای اعتقادی، شخصیت‌شناسی، تبیین و تحلیل تاریخ، تبیین خطوط سیاسی، تبیین مسئله نفاق، توحید، فلسفه احکام شرعی تقسیم بندی می‌شود.

وی افزود: بیانات خطبه فدکیه جدا از برطرف کردن نیازهای فکری و تبیینی جامعه و حل مشکلات اجتماعی، آینه‌ای برای تجلی گوشه‌ای از فضایل حضرت زهرا(س) است.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: یکی از محورهای اصلی خطبه قرارگیری حق در مدار اصلی است؛ حضرت صدیقه‌طاهره(س) از طریق برهان افضلیت، برای برگرداندن حق غصب شده امیرالمومنین تلاش کرد.

وی تاکید کرد: برهان افضلیت مبتنی بر این است که تا زمانی که شخص برتری وجود دارد فرد پایین‌تر نباید در مسند مسئولیت قرار گیرد.

جلالی ادامه داد: حضرت صدیقه برای تبیین این موضوع  به دوگونه عمل کرد؛ اول، تبیین افضلیت امام(ع) و دوم، بیان خط نفاق و التقاط در جریان مقابل حضرت. محتوای این برهان که مبنی بر اثبات افضلیت امیرالمومنین(ع) بود غیر قابل انکار است.

وی افزود: یکی از محورهای ابتدایی خطبه توحید است؛ بیان توحید در ابتدای سخن، تبعیت ایشان از سنت‌ خدا و رسول‌خدا است. همچنین، از دلایل دیگر تأکید حضرت بر توحید در ابتدای خطبه، ترسیم و تبیین تضاد رفتار حاکمان با توحید الهی  و خداشناسی است.

جلالی گفت: در خطبه فدکیه، حضرت زهرا(س) توحید را پایه ولایت می‌داند و معتقد است توحید بدون ولایت معنا ندارد و نظام توحیدی صرفا بر محور امام شکل می‌گیرد.

وی در پایان گفت: در کلام حضرت زهرا(س) مَثل امام، مَثل کعبه است بدین سان که مأموم باید به سمت امام رفته، دور آن بچرخد و پروانه‌سان به دنبال امام حرکت کند.  

پایان خبر سقف شیبدار