اسلحه های مجوز دار در ایران

در ایران، اسلحه های مجوز دار شامل انواعی از سلاح های شکاری و ورزشی می شوند که شهروندان می توانند با رعایت دقیق قوانین و ضوابط خاص، اقدام به تهیه، نگهداری و حمل آن ها نمایند.

موضوع سلاح های گرم در هر جامعه ای از حساسیت ویژه ای برخوردار است و در ایران نیز قوانین سختگیرانه ای برای آن وضع شده است. این راهنمای جامع با هدف روشن سازی تمامی ابعاد مربوط به اسلحه های مجوز دار در ایران، از جمله سلاح های شکاری و ورزشی، برای شهروندان تدوین شده است. در این مقاله به بررسی دقیق شرایط، مراحل قانونی، انواع سلاح های مجاز و نکات مهمی که هر فرد متقاضی یا دارنده سلاح باید بداند، می پردازیم. هدف ما ارائه اطلاعاتی کامل، مستند و قابل فهم است تا مخاطبان بتوانند با آگاهی کامل و رعایت مسئولیت پذیری، در چهارچوب قانون عمل کنند. آگاهی از این مقررات نه تنها برای حفظ امنیت فردی و اجتماعی ضروری است، بلکه به حفظ محیط زیست و حیات وحش نیز کمک شایانی می کند و نقش مهمی در کاهش تخلفات مرتبط با سلاح های گرم ایفا می کند.

۱. مفهوم اسلحه مجوز دار و تفاوت آن با سلاح غیرمجاز در ایران

در جمهوری اسلامی ایران، نگهداری، حمل و استفاده از هرگونه سلاح گرم نیازمند مجوز قانونی است. مفهوم اسلحه مجوز دار به آن دسته از سلاح ها اطلاق می شود که بر اساس قوانین و مقررات مصوب، پس از طی مراحل قانونی و احراز صلاحیت های لازم، برای شهروندان صادر و مجاز شناخته می شوند. در مقابل، سلاح غیرمجاز شامل هرگونه سلاحی است که بدون دریافت مجوز قانونی تهیه، نگهداری، حمل یا استفاده شود. عواقب نگهداری یا حمل سلاح غیرمجاز بسیار سنگین بوده و شامل مجازات های قانونی شدید می شود که می تواند شامل حبس، جزای نقدی و مصادره سلاح باشد.

محدوده سلاح هایی که شهروندان عادی می توانند با مجوز داشته باشند، عمدتاً به سلاح های شکاری و ورزشی محدود می شود. این سلاح ها برای مقاصد مشخصی چون شکار (با پروانه شکار جداگانه) یا تمرینات تیراندازی ورزشی مورد استفاده قرار می گیرند. حمل و استفاده از آن ها در اماکن عمومی و خیابان ها، حتی با داشتن جواز حمل، بدون پروانه شکار معتبر ممنوع است. این تمایز در کاربری، اساس تفکیک سلاح های مجاز برای شهروندان از سلاح های نظامی یا غیرمجاز را تشکیل می دهد.

نهادهای اصلی مسئول صدور مجوز در ایران، «معاونت اسلحه و مهمات ارتش جمهوری اسلامی ایران» برای صدور جواز حمل سلاح و «سازمان حفاظت محیط زیست» برای صدور پروانه شکار هستند. این دو نهاد با همکاری یکدیگر فرآیند نظارت و صدور مجوزها را مدیریت می کنند تا از استفاده بی رویه و غیرقانونی از سلاح جلوگیری شود و امنیت عمومی جامعه تضمین گردد. همچنین، هرگونه تغییر در قوانین و مقررات مربوط به سلاح های گرم و سرد توسط این نهادها اعلام و لازم الاجرا می شود.

۲. شرایط عمومی متقاضیان دریافت مجوز حمل سلاح

دریافت مجوز حمل سلاح در ایران مستلزم احراز شرایط متعددی است که توسط نهادهای ذی ربط به دقت مورد بررسی قرار می گیرد. این شرایط برای اطمینان از صلاحیت فردی و امنیت عمومی جامعه وضع شده اند. بررسی دقیق این موارد از بروز هرگونه سوءاستفاده احتمالی جلوگیری می کند. مهم ترین شرایط عمومی متقاضیان به شرح زیر است:

• سن قانونی: متقاضی باید حداقل ۱۸ سال تمام داشته باشد. این شرط، تضمین کننده بلوغ فکری و مسئولیت پذیری فرد در قبال استفاده از سلاح است و نشان می دهد که فرد به سن قانونی لازم برای تصمیم گیری های مهم رسیده است.
• وضعیت نظام وظیفه: برای آقایان مشمول خدمت نظام وظیفه، ارائه کارت پایان خدمت، کارت معافیت دائم یا گواهی اشتغال به تحصیل در دانشگاه ضروری است. این مدارک نشان دهنده تعیین تکلیف وضعیت سربازی فرد و عدم وجود موانع قانونی از این حیث است.
• سلامت جسمانی و روانی: متقاضیان باید از سلامت کامل جسمانی و روانی برخوردار باشند. این امر شامل معاینات پزشکی دقیق برای اطمینان از عدم وجود بیماری های جسمی یا روانی است که می تواند توانایی فرد را در کنترل و استفاده صحیح از سلاح تحت تأثیر قرار دهد. نداشتن سابقه جنون، اختلال روانی شدید یا اعتیاد به مواد مخدر از شروط اساسی است.
• عدم سابقه کیفری و محرومیت های قانونی: متقاضی نباید دارای سابقه کیفری باشد که منجر به محرومیت از حقوق اجتماعی شده باشد. سوابقی همچون شرارت، اعتیاد به مواد مخدر، قاچاق، سرقت، خرید و فروش و نگهداری سلاح و مهمات غیرمجاز، تهدید، ارعاب و انتقام جویی، موانع جدی برای دریافت مجوز محسوب می شوند. استعلامات امنیتی از مراجع ذی صلاح برای تأیید این مورد به دقت انجام می پذیرد تا از واگذاری سلاح به افراد فاقد صلاحیت اطمینان حاصل شود.
• گذراندن دوره های آموزشی تیراندازی: متقاضیان می بایست دوره های آموزش تیراندازی را در مراکز مورد تأیید معاونت اسلحه و مهمات ارتش با موفقیت پشت سر بگذارند. این آموزش ها شامل مبانی ایمنی، نگهداری و استفاده صحیح از سلاح است. افرادی که دارای کارت پایان خدمت سربازی هستند، برای مدت ۱۰ سال از تاریخ پایان خدمت، از این آموزش معاف خواهند بود. برای عموم مردم، این آموزش ها هر ۱۰ سال یک بار باید تکرار شود تا مهارت های لازم به روز بماند.

لازم به ذکر است که احراز این شرایط توسط مدیریت اسلحه و مهمات ارتش در شهرستان محل سکونت یا معاونت اسلحه و مهمات در تهران صورت می گیرد و هرگونه نقص در مدارک یا عدم احراز صلاحیت، منجر به رد درخواست خواهد شد. این فرآیند سختگیرانه برای حفظ امنیت عمومی جامعه ضروری است.

۳. مراحل گام به گام دریافت مجوز حمل سلاح شکاری (جواز حمل ۵ ساله)

دریافت جواز حمل سلاح شکاری یک فرآیند چند مرحله ای است که نیازمند دقت و رعایت کامل قوانین و مقررات است. این جواز معمولاً با اعتبار پنج ساله صادر می شود و به دارنده آن اجازه حمل و نگهداری قانونی سلاح را می دهد. مراحل اصلی این فرآیند به شرح زیر است:

مرحله اول: احراز صلاحیت و ارائه مدارک

نخستین گام برای دریافت مجوز حمل سلاح شکاری، مراجعه به مدیریت اسلحه و مهمات ارتش در شهرستان محل سکونت یا معاونت اسلحه و مهمات در تهران است. در این مرحله، متقاضی باید مدارک زیر را به صورت کامل و دقیق ارائه دهد:

• اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی: برای احراز هویت و تطبیق اطلاعات فردی.
• کارت پایان خدمت یا معافیت یا گواهی اشتغال به تحصیل: برای آقایان مشمول خدمت نظام وظیفه.
• چند قطعه عکس پرسنلی جدید: با پس زمینه سفید و مطابق با ضوابط اداری.
• فیش های واریزی: مربوط به هزینه های صدور مجوز و استعلامات. مبلغ دقیق فیش ها باید از مرجع ذی ربط استعلام شود تا از پرداخت مبلغ صحیح اطمینان حاصل شود.
• فرم های تکمیل شده: فرم های مربوط به درخواست صدور جواز حمل سلاح که باید به دقت و بدون قلم خوردگی تکمیل و امضا شوند.
• گواهی سلامت جسمانی و روانی: تأیید شده توسط پزشکان معتمد و مراجع مربوطه، که نشان دهنده آمادگی فرد برای نگهداری سلاح است.

پس از ارائه مدارک، فرآیند استعلامات امنیتی و تایید صلاحیت آغاز می شود. این استعلامات از نهادهای مختلف (نیروی انتظامی، قوه قضائیه، وزارت اطلاعات و…) برای بررسی سوابق فردی و احراز عدم وجود هرگونه سوءپیشینه کیفری یا موارد محرومیت ساز انجام می گیرد. این مرحله ممکن است زمان بر باشد و به دقت و همکاری متقاضی با مراجع نیاز دارد. تأیید صلاحیت امنیتی یکی از ارکان اصلی صدور مجوز است و بدون آن امکان ادامه فرآیند وجود ندارد.

مرحله دوم: صدور مجوز و برگ نگهداری سه ماهه

پس از موفقیت در مرحله احراز صلاحیت و تأیید امنیتی، درخواست متقاضی برای صدور جواز حمل سلاح به جریان می افتد. زمان تقریبی صدور جواز بسته به شهرستان و حجم کار ممکن است متفاوت باشد و باید توسط مرجع مربوطه اطلاع رسانی شود.

در برخی موارد، پس از تأیید صلاحیت امنیتی، یک برگ نگهداری سه ماهه اسلحه شکاری برای متقاضی صادر می شود. این برگ به دارنده اسلحه شکاری اجازه می دهد که سلاح خود را حداکثر تا سه ماه فقط در منزل نگهداری کند. تا زمان صدور پروانه حمل پنج ساله، امکان حمل و نقل آن در خارج از منزل یا استفاده از آن برای شکار وجود ندارد. این برگ موقت برای تسهیل فرآیند خرید و نگهداری اولیه سلاح قبل از دریافت جواز نهایی طراحی شده است و به متقاضی فرصت می دهد تا سلاح خود را در شرایط قانونی خریداری و نگهداری کند.

۴. انواع اسلحه های شکاری و ورزشی مجاز در ایران

در ایران، دسترسی قانونی به انواع خاصی از اسلحه برای مقاصد شکار و ورزشی امکان پذیر است. شناخت این انواع و ویژگی های آن ها برای متقاضیان بسیار حائز اهمیت است تا بتوانند بر اساس نیاز و کاربری مورد نظر خود، انتخاب صحیحی داشته باشند.

سلاح های ساچمه زنی رایج

سلاح های ساچمه زنی که عمدتاً برای شکار پرندگان و حیوانات کوچک به کار می روند، پرکاربردترین انواع سلاح های شکاری در ایران هستند. این سلاح ها معمولاً با شلیک ده ها ساچمه کوچک، منطقه ای گسترده را پوشش می دهند و برای شکار اهداف پرتحرک مناسب هستند. از مدل های رایج و پرفروش که تولید داخلی نیز دارند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نخجیر ۱ (GS100): یک اسلحه شکاری تک لول کمرشکن، ایده آل برای شکار پرندگان به دلیل سادگی، سبکی و کارایی. این سلاح از طراحی کلاسیک و محبوبی برخوردار است.
• نخجیر ۲ (GS200): نمونه ای دو لول از سری نخجیر که امکان شلیک دو گلوله متوالی را فراهم می کند و برای شکار پرندگان بسیار مناسب است. این مدل قدرت آتش بیشتری نسبت به نمونه تک لول دارد.
• صیاد ۲ (GS600): یک اسلحه شکاری ساچمه ای با نمره (گیج) ۱۲، که دارای مکانیزم تسلیح دستکش بوده و از کیفیت ساخت بالایی برخوردار است. صیاد ۲ به دلیل طراحی ارگونومیک و مکانیزم مطمئن، مورد توجه شکارچیان است.
• شاهین (GS400): مدل دیگری از سلاح های ساچمه زنی که در ایران رایج است و توسط صنایع دفاع تولید می شود. این سلاح نیز با گیج ۱۲ عرضه می شود و عملکرد قابل قبولی دارد.

این سلاح ها با گیج های مختلف (معمولاً ۱۲، ۱۶، ۲۰) عرضه می شوند که گیج ۱۲ رایج ترین و پرقدرت ترین آن ها برای اهداف شکاری در ایران است. انتخاب گیج مناسب بستگی به نوع شکار و تجربه شکارچی دارد.

سلاح های گلوله زنی رایج

سلاح های گلوله زنی برای شکار چهارپایان بزرگ و در فواصل دورتر طراحی شده اند. این سلاح ها دقت و قدرت تخریب بالاتری دارند و استفاده از آن ها نیازمند مهارت و مسئولیت پذیری بیشتری است، زیرا شلیک یک گلوله واحد با دقت بالا هدف گیری می شود.

• نخجیر ۳ (GS800): این مدل یک اسلحه شکاری گلوله زنی با طراحی زیبا و ارگونومیک است که به طور خاص برای شکار چهارپایان مانند گراز وحشی طراحی شده است. نخجیر ۳ به دلیل دقت و برد موثر، مورد علاقه شکارچیان حرفه ای است.
• آرش (GS102): یک اسلحه گلوله زنی دیگر که با مشخصات فنی خاص خود، گزینه ای برای شکارچیان حرفه ای محسوب می شود. این سلاح نیز برای دقت در فواصل بلند طراحی شده است.

مدل های گلوله زنی معمولاً با کالیبرهای استاندارد شکاری عرضه می شوند که باید متناسب با نوع شکار و قوانین مربوطه انتخاب شوند. استفاده از کالیبر نامناسب نه تنها غیرمجاز است، بلکه می تواند به حیات وحش آسیب برساند.

سلاح های خفیف

سلاح های خفیف معمولاً دارای کالیبر کوچک (مانند ۰.۲۲ اینچ یا ۵.۵ میلی متر) هستند و برای اهدافی مانند تمرین تیراندازی، شکار حیوانات کوچک یا کنترل آفات کاربرد دارند. این سلاح ها به دلیل قدرت کمتر، گزینه ای مناسب برای افراد مبتدی و یا برای تمرینات دقیق تیراندازی محسوب می شوند. شرایط مجوز برای این سلاح ها نیز تابع قوانین کلی است، اما به دلیل قدرت کمتر، ممکن است در برخی جزئیات متفاوت باشند. این سلاح ها عمدتاً برای تمرین و ممارست توسط متقاضیان تهیه می شوند.

سلاح های ورزشی

سلاح های ورزشی به طور خاص برای رشته های مختلف تیراندازی ورزشی طراحی شده اند و با سلاح های شکاری تفاوت دارند. این سلاح ها معمولاً دارای دقت بالا، وزن مناسب و قابلیت تنظیمات جزئی برای افزایش عملکرد در مسابقات هستند و برای هدف گیری در میادین تیراندازی به کار می روند. برای تهیه اسلحه ورزشی با مجوز، متقاضیان باید حتماً به هیئت های تیراندازی استانی مراجعه کرده و مراحل قانونی مربوطه را طی کنند. این هیئت ها مسئولیت آموزش و صدور مجوزهای اولیه برای فعالیت های ورزشی را بر عهده دارند.

تفنگ های PCP و بادی فنری

تفنگ های PCP (Pre-Charged Pneumatic) و تفنگ های بادی فنری، برخلاف سلاح های گرم، با استفاده از هوای فشرده یا فنر کار می کنند و نیازی به مهمات باروتی ندارند. این تفنگ ها به دلیل دقت بالا، صدای کمتر و عدم نیاز به مهمات باروتی، در سال های اخیر مورد توجه علاقه مندان به تیراندازی ورزشی و شکار حیوانات کوچک قرار گرفته اند.

• تفنگ های PCP: این تفنگ ها با مخزن هوای فشرده کار می کنند و قدرت و دقت بالایی دارند. برخی از مدل های PCP قدرتمند ممکن است برای حمل و نگهداری نیاز به مجوز داشته باشند، اما عموماً در دسته سلاح های گرم طبقه بندی نمی شوند و مقررات آن ها متفاوت است. در مورد تفنگ های بادی (اعم از فنری و PCP) با کالیبرهای رایج (مانند ۴.۵ و ۵.۵ میلی متر)، در حال حاضر قوانین مشخصی برای نیاز به مجوز حمل عمومی وجود ندارد، اما برای کالیبرهای خاص یا استفاده در شکار، ممکن است مقررات متفاوتی وجود داشته باشد که لازم است از مراجع ذی صلاح استعلام شود.
• تفنگ های بادی فنری: این تفنگ ها با مکانیزم فنر و پیستون عمل می کنند و معمولاً از PCPها ارزان تر و ساده تر هستند. این نوع تفنگ ها غالباً بدون نیاز به مجوز حمل و نگهداری هستند، مگر اینکه کالیبر و قدرت آن ها از حد مجاز فراتر رود که در این صورت باید از قوانین مربوط به سلاح های بادی آگاهی کسب کرد.

در نهایت، مهم است که از معرفی سلاح های نظامی یا ضد پهپاد که در برخی منابع رقبا ذکر شده، خودداری کنیم، زیرا این مقاله بر اسلحه های مجوز دار در ایران برای شهروندان عادی متمرکز است و هدف ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی برای این گروه از مخاطبان است.

۵. خرید و فروش اسلحه شکاری مجوز دار

فرآیند خرید و فروش اسلحه شکاری مجوز دار در ایران تابع قوانین و ضوابط مشخصی است تا از ورود سلاح به دست افراد غیرمجاز جلوگیری شود و سلامت جامعه حفظ گردد. این قوانین برای اطمینان از مسئولیت پذیری خریداران و فروشندگان و ردیابی مالکیت سلاح ها وضع شده اند.

خرید اسلحه نو

برای خرید اسلحه شکاری نو، متقاضیان باید به فروشگاه های مجاز اسلحه و مهمات فروشی در سراسر کشور مراجعه کنند. این فروشگاه ها باید دارای پروانه کسب فعالیت در زمینه خرید و فروش سلاح و مهمات شکاری از معاونت اسلحه و مهمات ارتش جمهوری اسلامی ایران باشند. در این فروشگاه ها، می توانید از میان مدل های مجاز موجود، سلاح مورد نظر خود را انتخاب کرده و مراحل خرید را انجام دهید.

همچنین، امکان خرید از طریق مراجع دولتی مانند وزارت دفاع، سپاه یا ارتش نیز وجود دارد. این روش معمولاً از طریق سیستم حواله صورت می گیرد که در آن، پس از احراز صلاحیت و تأیید مراجع ذی ربط، حواله خرید سلاح به متقاضی اعطا می شود. قیمت اسلحه شکاری مجوز دار در این مراکز معمولاً کنترل شده تر و گاهی اوقات مقرون به صرفه تر از بازار آزاد است. برای اطلاع از جزئیات این سیستم و شرایط آن، مراجعه به مدیریت اسلحه و مهمات ارتش ضروری است تا از آخرین مقررات و قیمت گذاری ها مطلع شوید.

خرید اسلحه دست دوم (کارکرده)

خرید اسلحه شکاری دست دوم مجوزدار نیز امکان پذیر است، اما نیازمند دقت و رعایت مراحل قانونی خاصی است تا از انتقال سلاح های غیرمجاز یا معیوب جلوگیری شود.

• نکات حیاتی در بررسی سلاح: قبل از خرید اسلحه دست دوم، حتماً وضعیت فنی، ایمنی و اصالت سلاح را به دقت بررسی کنید. لوله، گلنگدن، و کپ (بدنه اصلی) سلاح از مهم ترین اجزایی هستند که باید کاملاً سالم و بدون دستکاری یا تعمیرات غیرمجاز باشند. هرگونه نقص در این قطعات می تواند خطرناک باشد. همچنین، اطمینان از اصالت جواز حمل و متعلق بودن آن به فروشنده، امری ضروری است.
• فرآیند قانونی انتقال مالکیت: انتقال مالکیت و جواز حمل سلاح دست دوم باید حتماً با حضور همزمان خریدار و فروشنده صورت گیرد. هر دو نفر باید با دردست داشتن سلاح و مدارک مربوطه (شناسنامه، کارت ملی، کارت پایان خدمت برای متولدین ۱۳۵۵ به بعد) به مدیریت اسلحه و مهمات محل صدور پروانه حمل یا محل سکونت فروشنده مراجعه کنند. در این مرکز، فرم های مربوطه تکمیل شده و مراحل انتقال سلاح برابر ضوابط قانونی انجام می گیرد.
• اهمیت تمدید جواز فروشنده: قبل از هرگونه اقدام به فروش، بسیار مهم است که جواز حمل سلاح فروشنده اعتبار داشته باشد و به موقع تمدید شده باشد. در غیر این صورت، سلاح از نظر قانونی غیرمجاز تلقی شده و فرآیند انتقال با مشکلات جدی مواجه خواهد شد. توصیه می شود فروشنده پیش از هر اقدامی، نسبت به تمدید جواز خود اقدام کند.

رعایت کامل مراحل قانونی در خرید و فروش اسلحه شکاری، از بروز مشکلات حقوقی و امنیتی جلوگیری کرده و مسئولیت پذیری اجتماعی را تضمین می کند.

فروش اسلحه مجاز

برای فروشنده نیز شرایط و مراحلی وجود دارد که باید رعایت شود تا فرآیند انتقال مالکیت به صورت قانونی و صحیح انجام گیرد:

• شرایط قانونی برای فروشنده: مهم ترین شرط، معتبر بودن جواز حمل سلاح است. اگر جواز حمل منقضی شده باشد، فروشنده ابتدا باید با مراجعه به مدیریت های اسلحه و مهمات در شهرستان ها یا معاونت اسلحه و مهمات ارتش در تهران، نسبت به تایید اعتبار یا تمدید آن اقدام نماید.
• مراحل و مدارک مورد نیاز برای انتقال جواز: همانند خرید دست دوم، حضور فروشنده و خریدار با تمامی مدارک شناسایی معتبر و خود سلاح در مدیریت اسلحه و مهمات الزامی است تا مراحل قانونی انتقال جواز به نام خریدار جدید به درستی طی شود. در این فرآیند، اطلاعات هر دو طرف ثبت و در سوابق نگهداری می شود.

۶. تمدید مجوز حمل اسلحه شکاری

مجوز حمل اسلحه شکاری معمولاً با اعتبار پنج ساله صادر می شود و تمدید جواز حمل سلاح در زمان مقرر از اهمیت حیاتی برخوردار است. عدم تمدید به موقع می تواند منجر به غیرمجاز شدن سلاح و مواجه شدن دارنده آن با عواقب قانونی جدی شود که شامل توقیف سلاح و مجازات های کیفری است.

زمان بندی مراجعه برای تمدید

برای جلوگیری از هرگونه مشکل، متقاضیان باید زودتر از تاریخ انقضای جواز خود برای تمدید اقدام کنند. این اقدام پیشگیرانه، زمان کافی برای انجام مراحل اداری و استعلامات را فراهم می آورد:

• در تهران، توصیه می شود سه ماه زودتر از اتمام اعتبار جواز به معاونت اسلحه و مهمات ارتش مراجعه شود.
• در شهرستان ها، بهتر است شش ماه زودتر برای تمدید اقدام شود و به مدیریت اسلحه و مهمات محل سکونت مراجعه گردد.

این بازه زمانی کافی برای انجام مراحل اداری، استعلامات و صدور جواز جدید را فراهم می آورد و از بروز تأخیر در روند تمدید جلوگیری می کند.

مدارک مورد نیاز برای تمدید جواز

مدارک لازم برای تمدید جواز حمل اسلحه شکاری مشابه مدارک اولیه برای صدور جواز است، اما شامل برخی موارد به روزرسانی شده نیز می شود که باید به دقت تهیه و ارائه شوند:

• اصل جواز حمل سلاح معتبر: جواز قبلی که در حال انقضا است و باید به همراه کپی ارائه شود.
• کپی شناسنامه و کارت ملی: به همراه اصل برای تطبیق هویت و اطلاعات.
• کارت پایان خدمت یا معافیت (برای آقایان): در صورت هرگونه تغییر در وضعیت نظام وظیفه.
• دو قطعه عکس پرسنلی جدید: با پس زمینه سفید و مطابق با ضوابط اداری.
• فیش های واریزی: مربوط به هزینه های تمدید که مبلغ آن باید از مرجع ذی ربط استعلام شود و به حساب های اعلام شده واریز گردد.
• گواهی سلامت جسمانی و روانی: در صورت نیاز به معاینه مجدد پزشکی، این گواهی باید توسط پزشکان معتمد ارائه شود.
• دفترچه ویژه شکارچیان (در صورت داشتن): که وضعیت شکارچی را نشان می دهد و در فرآیند تمدید مفید است.

عواقب قانونی عدم تمدید به موقع

عدم مراجعه به موقع برای تمدید جواز حمل سلاح، باعث می شود که سلاح از نظر قانونی غیرمجاز تشخیص داده شود. در این صورت، فرد متخلف با برخورد قانونی لازم مواجه خواهد شد و سلاح وی نیز تعیین تکلیف می شود که می تواند شامل توقیف، مصادره یا حتی پیگیری های قضایی باشد. بنابراین، مسئولیت پذیری در قبال تمدید به موقع جواز، امری اجتناب ناپذیر و برای هر دارنده سلاحی بسیار حیاتی است. این اقدام نه تنها از مشکلات قانونی جلوگیری می کند، بلکه امنیت عمومی را نیز افزایش می دهد.

۷. پروانه شکار (مجوز شکار از سازمان حفاظت محیط زیست)

داشتن جواز حمل سلاح به هیچ عنوان به معنای داشتن مجوز شکار نیست. این دو مجوز کاملاً متفاوت بوده و از مراجع مختلفی صادر می شوند. تفکیک این دو مورد برای تمامی دارندگان اسلحه های مجوز دار در ایران ضروری است.

تفاوت اساسی پروانه حمل با پروانه شکار

پروانه حمل سلاح (صادر شده توسط معاونت اسلحه و مهمات ارتش) صرفاً مجوز قانونی برای حمل و نگهداری اسلحه در چهارچوب مشخص (معمولاً در منزل و در مسیر مناطق شکار با رعایت قوانین خاص) است و هیچ گونه اجازه ای برای شکار به دارنده آن نمی دهد. به عبارت دیگر، این جواز به فرد اجازه می دهد که سلاح خود را به صورت قانونی در اختیار داشته باشد، اما نه برای شکار. در مقابل، پروانه شکار (صادر شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست) مجوزی است که به شکارچی اجازه می دهد در زمان ها، مکان ها و برای گونه های مشخصی از حیوانات، با رعایت سهمیه و ضوابط خاص، اقدام به شکار کند. این پروانه شامل محدودیت های زمانی، مکانی و تعداد شکار است.

بنابراین، برای انجام شکار، دارنده اسلحه شکاری حتماً باید علاوه بر داشتن پروانه حمل پنج ساله معتبر، به یکی از ادارات سازمان حفاظت محیط زیست در استان ها یا شهرستان ها مراجعه کرده و پروانه شکار دریافت نماید. شکار بدون پروانه شکار معتبر، حتی با داشتن جواز حمل سلاح، غیرقانونی و جرم محسوب می شود.

مدارک لازم برای درخواست پروانه شکار

برای دریافت پروانه شکار، مدارک زیر معمولاً مورد نیاز است که باید به صورت کامل و دقیق ارائه شوند:

• اصل جواز حمل سلاح ساچمه زنی یا گلوله زنی معتبر: از مبادی ذی ربط، به همراه کپی آن.
• داشتن دفترچه شناسایی ویژه شکارچیان: در صورت وجود و یا الزام به دریافت آن از سوی سازمان.
• یک قطعه عکس پرسنلی: جدید و مطابق با استانداردهای اداری.
• واریز مبلغ مشخص به حساب سازمان حفاظت محیط زیست: مبلغ دقیق فیش واریزی برای هر نوع شکار (مثلاً پرندگان یا چهارپایان) متفاوت است و باید از سازمان استعلام شود.
• کپی شناسنامه و کارت ملی: به همراه اصل جهت تطبیق هویت.

شرایط و قوانین شکار برای انواع گونه ها

سازمان حفاظت محیط زیست، قوانین سختگیرانه ای برای شکار گونه های مختلف وضع کرده است تا از حفظ تنوع زیستی و تعادل اکولوژیک اطمینان حاصل شود.

شکار پرندگان

• اعتبار زمانی: پروانه شکار پرندگان معمولاً از اول مهرماه تا پانزدهم اسفند همان سال اعتبار دارد. این بازه زمانی با دوره مهاجرت و تکثیر پرندگان هماهنگ می شود.
• روزهای مجاز: شکار معمولاً در دو روز آخر هفته (پنجشنبه و جمعه) مجاز است و در سایر ایام هفته ممنوع می باشد.
• سهمیه تعداد: تعداد شکار در هر سفر معمولاً چهار قطعه پرنده تعیین می شود تا از شکار بی رویه جلوگیری شود.
• مناطق مجاز: شکار فقط در مناطق آزاد و مجاز اعلام شده توسط سازمان محیط زیست امکان پذیر است. شکار در مناطق حفاظت شده، پناهگاه های حیات وحش و مناطق چهارگانه محیط زیست به طور کامل ممنوع است.
• سابقه تخلف: پروانه شکار برای افرادی صادر می گردد که سابقه تخلف از قوانین شکار و محیط زیست را نداشته باشند.

شکار گراز وحشی

شکار گراز وحشی دارای شرایط خاص و محدودیت های مذهبی است که آن را از سایر انواع شکار متمایز می کند:

• اقلیت های دینی: پروانه شکار گراز فقط برای اقلیت های دینی (مانند مسیحیان، زرتشتیان، کلیمیان) صادر می شود و به هیچ عنوان برای مسلمانان (به دلیل حرام گوشت بودن خوک/گراز در اسلام) صادر نمی گردد.
• مدت اعتبار: اعتبار پروانه معمولاً از تاریخ صدور به مدت سه روز است که یک بازه زمانی محدود برای انجام شکار فراهم می کند.
• مناطق مجاز: شکار در مناطق آزاد مجاز است و باید از طریق سازمان محیط زیست هماهنگی لازم انجام شود.
• سابقه تخلف: این پروانه نیز برای افرادی صادر می شود که سابقه تخلف نداشته باشند و از قوانین محیط زیست پیروی کرده باشند.
• حکم شرعی برای مسلمانان: به لحاظ شرع مقدس اسلام، گراز وحشی حکم خوک را دارد و نجس و خوردن آن حرام است. این موضوع دلیل اصلی ممنوعیت شکار آن برای مسلمانان است.

شکار خرگوش و تشی

شرایط شکار خرگوش و تشی نیز محدودیت هایی دارد و باید با دقت رعایت شود:

• اقلیت های دینی و مسلمانان غیرشیعه: این پروانه برای اقلیت های دینی و مسلمانان غیرشیعه صادر می گردد.
• تعداد شکار: تعداد شکار در هر سفر معمولاً دو سر خرگوش یا تشی است تا جمعیت این حیوانات حفظ شود.
• روزهای مجاز: شکار در دو روز آخر هفته مجاز می باشد.
• مناطق مجاز: شکار در مناطق آزاد مجاز است.
• ممنوعیت شکار شبانه: شکار در شب و استفاده از چراغ قوه و نورافکن به طور کامل ممنوع است. این قانون برای جلوگیری از شکار غیرقانونی و بی رویه وضع شده است.

شکار خرگوش با استفاده از تازی

شکار خرگوش با کمک تازی (سگ های شکاری) نیز مقررات خاص خود را دارد:

• اقلیت های دینی و مسلمانان غیرشیعه: این پروانه برای اقلیت های دینی و مسلمانان غیرشیعه صادر می گردد.
• اعتبار پروانه: از اول مهرماه تا پانزدهم اسفند ماه همان سال اعتبار دارد.
• روزهای مجاز: شکار در سه روز آخر هفته (چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه) مجاز است.
• سهمیه شکار: شکارچی در هر سفر مجاز به شکار دو سر خرگوش می باشد.
• تعداد تازی: شکارچی مجاز به استفاده از دو قلاده تازی است و جرگه نمودن خرگوش با استفاده از تعداد بیشتر تازی، حتی اگر متعلق به چند شکارچی دیگر باشد، ممنوع است. این محدودیت برای حفظ تعادل در فرآیند شکار و جلوگیری از آزار بی رویه حیوانات است.

۸. نگهداری و استفاده از اسلحه مجوز دار

پس از دریافت مجوز حمل سلاح شکاری، دارنده آن مسئولیت های سنگینی در قبال نگهداری و استفاده صحیح از اسلحه خود دارد. این مسئولیت ها به منظور حفظ امنیت فردی، خانواده و جامعه تدوین شده اند و رعایت آن ها از اهمیت حیاتی برخوردار است.

محل مجاز نگهداری و نکات ایمنی

طبق قوانین، نگهداری اسلحه مجوز دار صرفاً در منزل دارنده جواز مجاز است و هرگونه نگهداری در مکان های دیگر (مانند خودرو، محل کار، باغ و…) ممنوع است. این به معنای آن است که سلاح باید در محلی امن و دور از دسترس کودکان و افراد غیرمجاز نگهداری شود. رعایت نکات ایمنی زیر حیاتی است تا از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود:

• سلاح باید همیشه در حالت قفل شده و بدون گلوله باشد. اطمینان حاصل کنید که مکانیزم ایمنی سلاح فعال است.
• مهمات باید جداگانه و در محلی امن نگهداری شوند. هرگز مهمات را در کنار سلاح قرار ندهید.
• بهترین روش، نگهداری سلاح در گاوصندوق یا کمد ایمن و قفل شده است تا دسترسی به آن محدود شود.
• دارنده سلاح باید اطمینان حاصل کند که هیچ فرد دیگری (به ویژه کودکان و نوجوانان) به سلاح و مهمات دسترسی ندارد و آموزش های لازم در خصوص خطرات سلاح به اعضای خانواده داده شود.

عدم رعایت این موارد نه تنها خطرات جانی به دنبال دارد، بلکه می تواند عواقب قانونی سنگینی برای دارنده سلاح در پی داشته باشد.

ممنوعیت حمل سلاح در خیابان ها و اماکن عمومی

دارنده اسلحه شکاری، حتی با داشتن جواز حمل معتبر، اجازه حمل سلاح خریداری شده را در خیابان ها و اماکن عمومی تحت هیچ شرایطی ندارد. جواز حمل صرفاً مجوز قانونی برای حمل و نگهداری اسلحه در محدوده کشور جمهوری اسلامی ایران است و به تنهایی مجوزی برای حضور با سلاح در فضاهای عمومی نیست.

استثنای این قاعده، زمانی است که فرد دارای پروانه شکار معتبر باشد و در مسیر رفت و آمد به مناطق مجاز شکار، سلاح را به صورت بسته بندی شده و فاقد گلوله حمل کند. در غیر این صورت، در صورت مشاهده توسط مأمورین، برخورد قانونی با دارنده اسلحه و خود اسلحه انجام خواهد شد. این برخورد می تواند شامل توقیف سلاح، جریمه نقدی و پیگیری قانونی فرد باشد.

اهمیت آشنایی با قوانین حمل و نقل سلاح

هر دارنده سلاحی باید به طور کامل با قوانین حمل و نقل سلاح آشنا باشد. این قوانین شامل:

• نحوه بسته بندی و ایمن سازی سلاح هنگام جابجایی (معمولاً در کاور مخصوص و بدون گلوله).
• محدودیت های حمل سلاح در خودرو یا سایر وسایل نقلیه (نباید قابل رؤیت و در دسترس باشد).
• ممنوعیت حمل سلاح در وسایل نقلیه عمومی بدون مجوز خاص و رعایت ضوابط امنیتی.

دانش کافی در این زمینه از بروز مشکلات و عواقب ناخواسته جلوگیری می کند و به حفظ امنیت عمومی کمک می کند.

۹. تعمیر و نگهداری اسلحه شکاری

تعمیر و نگهداری صحیح اسلحه شکاری مجوز دار برای حفظ ایمنی، عملکرد و طول عمر آن ضروری است. با این حال، قوانین سختگیرانه ای در مورد تعمیرات و دستکاری قطعات اصلی سلاح وجود دارد که باید به دقت رعایت شوند.

محدودیت های قانونی در تعمیر یا دستکاری قطعات اصلی

دارندگان اسلحه شکاری مجاز دارای پروانه حمل سلاح، مجاز به تعمیر، تعویض، دستکاری یا جوشکاری سه قسمت اصلی سلاح نیستند: لول (لوله)، گلنگدن و کپ (بدنه اصلی سلاح). این ممنوعیت هم شامل خود دارنده سلاح می شود و هم مراجعه به افراد فاقد تخصص یا تعمیرگاه های اسلحه غیرمجاز. دلیل این محدودیت، اهمیت این قطعات در ایمنی و عملکرد صحیح سلاح است. هرگونه دستکاری غیرمجاز می تواند منجر به نقص فنی خطرناک، تغییر مشخصات سلاح و در نهایت، غیرقانونی شدن آن شود. این اقدام می تواند عواقب جبران ناپذیری در پی داشته باشد.

مراحل قانونی برای تعمیرات اساسی سلاح

در صورت خرابی لول، گلنگدن یا کپ سلاح، دارنده آن باید حتماً به مدیریت اسلحه و مهمات ارتش در محل سکونت خود مراجعه کند. از آن طریق، اقدامات بعدی در مورد معرفی ایشان به مبادی ذی ربط انجام می شود. این مبادی شامل کارخانجات و مراکز تعمیراتی مورد تأیید وزارت دفاع می شوند که صلاحیت و امکانات لازم برای تعمیرات اساسی و استاندارد را دارند. این فرآیند تضمین می کند که تعمیرات توسط افراد متخصص و با رعایت اصول ایمنی و استانداردهای لازم انجام گیرد و سلاح به حالت اولیه و ایمن خود بازگردد.

اهمیت مراجعه به تعمیرگاه های مجاز و تخصصی

برای سایر تعمیرات جزئی تر یا سرویس های دوره ای، نیز توصیه می شود که همواره به تعمیرگاه های مجاز و تخصصی که دارای پروانه فعالیت از مراجع ذی صلاح هستند، مراجعه شود. این تعمیرگاه ها دانش فنی لازم و تجهیزات مناسب برای انجام تعمیرات را دارند و می توانند از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنند. تمیز کردن منظم سلاح، روغن کاری مناسب و نگهداری در شرایط استاندارد، نیز از جمله وظایف دارنده سلاح برای حفظ آن و افزایش طول عمر مفید سلاح است. هرگونه سهل انگاری در نگهداری می تواند به خرابی و کاهش کارایی سلاح منجر شود.

---

۱۰. نتیجه گیری

موضوع اسلحه های مجوز دار در ایران، به دلیل ماهیت حساس و پیامدهای امنیتی آن، همواره نیازمند آگاهی دقیق و رعایت کامل قوانین و مقررات است. این راهنمای جامع تلاش کرد تا ابعاد مختلف این موضوع، از شرایط عمومی متقاضیان و مراحل دریافت جواز حمل گرفته تا انواع سلاح های مجاز، فرآیند خرید و فروش، تمدید مجوزها و قوانین پروانه شکار را به تفصیل و با لحنی فنی اما قابل فهم، شرح دهد. مسئولیت پذیری فردی در قبال نگهداری، حمل و استفاده از سلاح، نه تنها یک تکلیف قانونی است، بلکه یک ضرورت اخلاقی برای حفظ امنیت خود، خانواده و جامعه محسوب می شود.

توجه به این نکته ضروری است که پروانه حمل سلاح صرفاً مجوزی برای نگهداری و حمل در چهارچوب مشخص است و مجوز شکار نیست. هرگونه فعالیت شکار باید با دریافت پروانه جداگانه از سازمان حفاظت محیط زیست و با رعایت دقیق ضوابط زیست محیطی و شرعی انجام گیرد. شکارچیان قانون مدار با احترام به حیات وحش و زیست بوم کشور، نقش مهمی در حفظ تعادل طبیعت ایفا می کنند و از شکار بی رویه و آسیب به محیط زیست جلوگیری می نمایند. به تمامی علاقه مندان و دارندگان سلاح توصیه می شود که همواره برای اطلاعات تکمیلی و به روز، به مراجع رسمی و ذی صلاح مراجعه نمایند تا از صحت اطلاعات اطمینان حاصل کرده و از هرگونه تخلف ناخواسته پرهیز کنند.

با رعایت این اصول، می توانیم گامی مؤثر در جهت حفظ امنیت و نظم جامعه برداریم و اطمینان حاصل کنیم که استفاده از سلاح های مجاز در چهارچوب قانون و مسئولیت پذیری انجام می شود.